Súng đã tồn tại hơn 1.000 năm, ảnh hưởng đến chiến tranh và xã hội nói chung theo cách mà có lẽ không có phát minh nào so sánh được.
Từng chỉ được coi là vũ khí của các lực lượng quân sự trên thế giới nhưng giờ đây, súng được coi là vật sở hữu của người dân tại nhiều quốc gia trên thế giới. Câu chuyện về loại vũ khí này bắt nguồn tại Trung Quốc vào khoảng năm 850, khi các nhà giả kim thuật vô tình tạo ra thuốc súng trong quá trình cố gắng phát triển "suối nguồn tuổi trẻ". Loại bột tạo ra khi đó được gọi là huo yao, là sự pha trộn của than, diêm tiêu và lưu huỳnh.
Người Trung Quốc nhanh chóng biết loại bột mà họ tìm ra có thể được sử dụng trong chiến tranh. Từ thời nhà Tống, người Trung Quốc đã sử dụng thuốc súng để chống lại quân Mông Cổ, những kẻ xâm lược vào đất nước này.
Các nhà khoa học cho rằng hỏa thương của Trung Quốc là khẩu súng đầu tiên.
Người Trung Quốc tấn công quân Mông Cổ bằng hỏa thương, hay còn gọi là "flying fire". Thủa ban đầu, loại vũ khí này gồm một ống (thường làm bằng tre) chứa thuốc súng và một que diêm cháy chậm buộc vào ngọn giáo. Khi được đốt cháy, thuốc súng sẽ phát nổ, giải phóng ra luồng lửa theo hướng xác định.
Sau này, nhiều loại vũ khí hơn làm từ thuốc súng đã được người Trung Quốc hoàn thiện trong quá trình chống quân Mông Cổ trong nhiều thế kỷ tiếp theo, bao gồm cả đại bác và lựu đạn.
Thuốc súng đến châu Âu vào thế kỷ 13, có thể là qua các tuyến đường thương mại con đường tơ lụa. Các quốc gia ở châu lục này đã chế biến thuốc súng trong những thế kỷ tiếp theo rồi cuối cùng tìm ra công thức hỗn hợp tối ưu: 75% diêm tiêu, 15% than củi và 10% lưu huỳnh.
Đến năm 1350, pháo thuốc súng thô sơ trở nên phổ biến trong quân đội Anh và Pháp. Quân đội 2 nước đã dùng những phát minh này trong chiến tranh trăm năm (Hundred Years' War) để chống lại nhau.
Trong nhiều thế kỷ tiếp theo, những khẩu đai bác mới và cải tiến được thiết kế, trong đó nhiều khẩu nhỏ và có thể di chuyển được. Cuối cùng, pháo cầm tay được phát triển vào đầu thế kỷ 15. Đây chính là khẩu súng cá nhân đầu tiên được phát minh. Quân đội Ottoman đã sử dụng loại pháo này và các khẩu đại bác khác trong cuộc vây hãm Constantinople vào năm 1453. Các loại vũ khí mới mạnh mẽ hơn về cơ bản khiến những công sự với tường bao quanh truyền thống của châu Âu trở nên yếu đuối hơn và không thể phòng thủ.
Pháo cầm tay được coi là khẩu súng cá nhân đầu tiên.
Các nhà sử học thường coi hỏa thương của Trung Quốc là khẩu súng đầu tiên của loài người. Nhưng đến trước thế kỷ 15, súng vẫn rất khó bắn, chúng cần cả 2 tay để cầm và bấc để đốt cháy.
Việc phát minh ra hỏa mai mồi thừng (matchlock) đã giúp những hạn chế của súng được giảm bớt. Ưu điểm của nó là có khóa nòng, báng và ốp tay vì vậy người dùng có thể đặt báng vì lên vai, dùng mắt ngắm và khai hỏa cùng một lúc. Tuy nhiên việc phát mình này và sự ra đời của súng hỏa mai cũng mới chỉ là bước đầu bởi nó vẫn khá cồng kềnh, chỉ có thể bắn 1 lần trong 2 phút.
Sau này, súng dần dần được cải tiến, gọn nhẹ và dễ sử dụng hơn. Nó từ từ thay thế các loại vũ khí cũ vì tiết kiệm thời gian hơn rất nhiều. Cần phải tập luyện cả đời để trở thành một kiếm sĩ hoặc cung thủ sở hữu kỹ năng cao nhưng chỉ cần vài tuần hoặc vài tháng huấn luyện là có thể biến một người bình thường thành xạ thủ điêu luyện.