Với nhiều người, bài hát chúc mừng sinh nhật "Happy Birthday" là một giai điệu rất quen thuộc và được cất lên hầu như mỗi lần tổ chức tiệc sinh nhật. Đơn giản như vậy, nhưng bài hát này đã mang lại hàng triệu USD cho những người nắm giữ bản quyền của nó.
Bài hát Happy Birthday là của ai?
Bài hát ban đầu được viết dành cho các trẻ em ở lứa tuổi mẫu giáo, hát miễn phí thoải mái tại bàn ăn. Tuy nhiên, nếu biểu diễn bài hát trước công chúng, bạn sẽ phải mất tiền hoặc dính kiện tụng rắc rối.
Vào những năm 1930, nhạc sỹ Irving Berlin đã phải trả rất nhiều tiền để sử dụng bài hát "Happy Birthday to You" trong một buổi nhạc hội.
Vào những năm 1980, bản quyền của bài hát "Happy Birthday" là một vấn đề gây tranh cãi và đau đầu với Quốc hội Mỹ. Cuối cùng vào năm 1988, bản quyền bài hát được hãng nhạc Warner Music Group mua lại, và mức phí đề xuất đối với bài hát này đã gây ra làn sóng phản đối. Tuy nhiên, sau đó tổ chức chịu trách nhiệm thu thập phí bản quyền nhanh chóng nói rằng đó chỉ là hiểu nhầm. Hát bài hát này trong các dịp sinh nhật, vui chơi vẫn được miễn phí.
Một số người lập luận rằng bài hát này chẳng bị ràng buộc bởi bất cứ bản quyền nào cả. Và giờ đây, bằng chứng mới trong vụ kiện bản quyền kéo dài 2 năm có thể kết thúc vương quyền hàng thập kỷ qua của Warner đối với bài hát nổi tiếng ngày.
Dù vậy, các luật sư của Warner nói rằng họ có thể chứng minh bản quyền của bài hát vẫn thuộc về khách hàng của họ (Warner) cho đến khi hết hạn vào năm 2030.
Vụ việc vừa được khơi lên tại tòa án Los Angeles, Mỹ, khi tập đoàn Good Morning to You Productions ở New York, hãng đang làm tư liệu về bài hát, kiện chống lại chi nhánh sản xuất của Warner Music Group. Vấn đề được đưa ra là liệu bản quyền năm 1935 của bài hát có hợp lệ không, liệu tác giả ban đầu của bài hát có cho phép giai điệu bài hát trở thành một bài hát công cộng từ những năm 1920 không.
Từ nhiều tháng nay, các luật sư của nguyên đơn cho rằng tác giả gốc của bài hát đã cho phép công chúng được biểu diễn, hát bài hát này và không hề cấp bản quyền bài hát cho ai.
Sau đó, họ lại nhận được một tài liệu mà họ nói là "phát súng" chứng minh "Happy Birthday to You" đã được cấp phát miễn phí cho toàn bộ công chúng từ nhiều thâp kỷ. Một cuốn sách âm nhạc xuất bản năm 1922 đã xuất bản các giai điệu và ca từ của bài hát mà không hề có vướng mắc gì về bản quyền.
Nếu nguyên đơn thành công, Warner có thể sẽ phải gánh khoản nợ hàng triệu USD phí bản quyền mà họ đã thu kể từ năm 1988.
Câu chuyện về bài hát này bắt đầu vào năm 1893 về một giáo viên và người chị em gái. Patty Smith Hill và Mildred J. Hill đã viết bài hát đó cho các em học sinh mẫu giáo của Patty, với nhan đề "Good Morning to All". Giai điệu gốc là: "Good morning to you / Good morning to you / Good morning, dear children / Good morning to all".
Bài hát trên đã dần trở thành bài hát chúc mừng sinh nhật nổi tiếng, với các giai điệu do Patty Smith Hill sáng tạo ra, trở thành bài hát tiếng Anh được hát nhiều nhất trong sách Kỷ lục Guinness thế giới.
Ngày nay, bài hát không chỉ có trong các cuốn sách âm nhạc của Mỹ, mà còn trở thành một văn hóa quốc gia, được hát ở hàng trăm triệu bữa tiệc sinh nhật mỗi năm.
Việc những giai điệu chúc mừng sinh nhật không thể được hát hay cất lên khi chưa được phép chỉ là chuyện vớ vẩn, nhưng với Warner Music Group, đó là tiền, là ngành nghề kinh doanh của họ. Công ty đã quyết công bố bản quyền đối với bài hát này, sau khi phải trả 15 triệu USD mua Birch Tree Group, hãng kế nghiệp của Clayton F. Summy Co., công ty sở hữu bản quyền gốc. Phí bản quyền bài hát đã mang về khoảng 2 triệu USD/năm cho Warner, theo một số ước tính.
Theo luật, Warner có thể tính phí bất cứ ai muốn hát hay chơi bài "Happy Birthday to You" trong một sự kiện kiếm ra tiền. Những trường hợp phổ biến nhất là biểu diễn bài hát với các nhà sản xuất âm nhạc, sân khấu, biểu diễn trên TV, trong phim, trong nhạc chuông hoặc trong thiệp chúc mừng. Nhưng ngay cả những ai muốn công khai hát bài hát này dưới dạng kinh doanh thương mại, như là chủ các nhà hàng khi tặng bánh sinh nhật miễn phí cho khách, đều phải trả phí bản quyền bài hát.
Các nguyên đơn lập luận rằng Patty Smith Hill đã cho phép công chúng sử dụng bài hát của bà rộng rãi mà không đặt ra bất cứ bản quyền nào. Ngoài ra, họ còn viện đến một bài báo năm 1935, trong đó nói rằng Hill "từ lâu đã từ bỏ quyền sở hữu bài hát, và nó đã trở thành tài sản chung của quốc gia".
Nguyên đơn khẳng định dù Warner sở hữu bản quyền của một thương vụ sắp xếp âm nhạc nào đó về bài hát, song họ không sở hữu bản thân bài hát.
Tuy nhiên, các công tố viên Warner không đồng ý. Họ lập luận trong một tài liệu tòa án dài 8 trang rằng Jessica Hill, người thừa kế một phần bản quyền bài hát của Mildred Hill, đã làm lại bản quyền cho "Good Morning" vào năm 1921, và bài hát "Happy Birthday" đã được cấp bản quyền cho công ty Summy với sự cho phép của gia đình vào năm 1935. Sau đó, Summy đã làm lại bản quyền vào năm 1962, nhiều thập kỷ trước khi Warner Music mua công ty kế vị của Summy.
Dù vậy, các luật sư của bên nguyên tin rằng bằng chứng mạnh mẽ nhất của họ là từ bản copy cuốn sách âm nhạc xuất bản năm 1927, trong đó có một đoạn tư liệu do chính Warner đưa ra. Phần dưới nhan đề bài hát là dòng viết quá mờ, vì thế các luật sư đã tìm đến các thư viện để tìm bản gốc. Và họ đã tìm ra, dòng chữ đó có đại ý rằng: "Clayton F. Summy Co trân trọng biếu/tặng không bài hát này".
"Warner nói rằng Summy chưa bao giờ ủy quyền hay có bất cứ hành động nào gọi là bản quyền với bài hát", Randall S. Newman, một luật sư ở New York, đại diện cho bên nguyên nói.
Trong cuốn sách nhạc "The Everyday Song Book" xuất bản năm 1922 có bài hát "Happy Birthday" mà Warner nói họ sở hữu bản quyền.
Sau khi Newman phát hiện ra bản gốc của cuốn sách năm 1927, ông đã đặt mua, và còn mua một phiên bản khác xuất bản năm 1922 trên Amazon với giá khoảng 3 USD. Những bài hát xuất bản trước năm 1923 thường được xem là tài sản chung của công chúng.
Warner đã có hành động chống lại bên nguyên dựa trên những bằng chứng mới, và Thẩm phán George H. Kinh đã ra hạn 1 tuần cho bên nguyên để phản ứng lại. Theo các luật sư của bên nguyên, phán quyết cuối cùng về vụ kiện bản quyền có thể có trong mấy tuần nữa.
Nếu bên nguyên thành công, vụ việc sẽ dẫn tới giai đoạn thứ hai, xác định xem sẽ có bao nhiêu tiền phí mà Warner phải trả lại. Newman nói khách hàng của ông đã chuẩn bị để đưa ra lập luận rằng Warner cố tình giấu cuốn sách âm nhạc đó.
Báo Los Angeles Times cho biết đại diện của Warner từ chối bình luận về vụ việc.