Theo y học cổ truyền, cá trê vị cam, tính ôn, có tác dụng ích âm, khai vị, thúc đẩy việc tạo sữa, lợi tiểu tiêu thũng. Sau đây là một số món ăn bài thuốc đơn giản từ cá trê:
Bổ thận, kiện tỳ, dưỡng huyết, điều kinh (do tỳ thận lưỡng hư), huyết hư, kinh ít, có hiện tượng quầng mắt, da mặt xanh sạm, phân lỏng, tiểu đêm: Cá trê 2 con (chừng 250 g), đậu đen 150 g. Cá trê bỏ mang, ruột, rửa sạch, chặt ra mỗi con 3-4 khúc, đậu đen rửa sạch. Hầm đậu đen với nước vừa đủ, cho cá trê vào nấu chín, cho gia vị và ăn lúc nóng.
Kiện tỳ, bổ thận, hành huyết, hoạt huyết, bổ khí huyết, chữa quầng mắt thâm, tăng cường nhuận da; chữa đau lưng mỏi gối, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, đàn ông di tinh, đàn bà rối loạn kinh nguyệt: Một con cá trê 500 g, hồng hoa 12 g, đậu đen 160 g, trần bì một miếng. Cá làm sạch, bỏ ruột, rửa sạch để ráo, hồng hoa khô rửa sạch cho vào túi, đậu đen rang cho nứt vỏ. Đun sôi 1/2 lít nước, cho tất cả vào nồi, đậy kín cho nhỏ lửa, sôi nhẹ trong 2 giờ cho đậu nhừ. Ăn nóng. Phụ nữ có thai, người âm hư hỏa vượng không nên dùng bài này.
Bổ huyết, nhuận phế, ích khí, làm da hồng hào tươi nhuận, đen tóc: Cá trê một con 500 g; sườn 300 g; mạch đông 16 g; sa sâm, tỳ bà diệp, đậu ván tươi mỗi thứ 12 g; hạnh nhân 8 g; đẳng sâm 20 g; gừng tươi 2 lát. Cá bỏ ruột làm sạch, sườn chặt miếng vừa ăn. Gừng giã nhuyễn ướp cá, sườn. Các vị thuốc bỏ vào túi vải, cho vào nồi với 1 lít nước, đậy kín, sắc độ 1 giờ rồi bỏ túi ra, thả cá vào nấu thêm cho chín, khoảng 1 giờ nữa, bắc ra ăn nóng.
Suy giảm tình dục: Cá trê 1-2 con, khử nhờn, tanh, bỏ mang ruột. Đầu cá trê là chủ công quan trọng, nhất thiết phải giữ lại, rửa kỹ để ráo nước. Đậu đen 40 g ngâm nước 4-5 giờ rồi vớt ra để ráo. Đổ dầu vào chảo nóng, cho cá trê vào với 2 miếng gừng, tỏi, tiếp cho đậu đen và một bát nước vào nấu cho sôi rồi nhỏ lửa trong một tiếng cho nhừ đậu và cá. Khi ăn nêm gia vị, món ăn này rất tốt cho người làm việc trí óc nhiều.
Ù tai, kém mắt: Cá trê vàng một con khoảng 300 g, rau giền xanh một nắm, rau giền tía một nắm. Nấu canh rau giền, cắt tiết cá trê vào, rồi bỏ cá trê vào lúc canh đang sôi mạnh. Cá chín bắc xuống, mở nắp chờ bớt nóng rồi ăn. Có thể nấu canh cá trê rau ngót như trên.
Mất ngủ, biếng ăn, chân tay tê nhức: Cá trê 400 g, đậu đen xanh lòng, đậu xanh nếp 200 g, trần bì một miếng bỏ xơ, ý dĩ 20 g, gạo nếp 20 g, đường, muối, hành tím, rau mùi, tiêu bột mỗi thứ một ít xay mịn nấu cháo nhừ nhuyễn.
Hen suyễn: Cá trê một con 200 g. Cá trê làm sạch hết nhớt bỏ ruột, tẩm mủ cây dứa gai, nướng chín trên than hồng ăn mỗi lần một con, ăn nhiều lần.
Chảy máu cam: Làm sạch cá trê, bỏ hết lòng, để nguyên con ướp muối, xì dầu để sẵn. Nấu cơm cạn, để cá trên cơm hấp cho thật chín. Khi ăn tỉa lấy thịt trộn cơm ăn. Hoặc: Cũng làm như trên, chỉ khác là lấy thịt cá trê nấu với cháo. Có thể ăn với tía tô bằng cách đảo đều vào cháo. Ăn 3 lần trong tuần.
Tiểu đường: Nấu canh cá trê với rau thài lài trắng, lượng đủ ăn cho mỗi ngày. Cách mấy ngày lại ăn, ăn trong một tháng.
Giải nhiệt, giải cảm: Cá trê làm sạch, cắt khúc hoặc để cả con ướp nước giềng, nghệ, mẻ, mắm tôm, muối, nước mắm cho thật ngấm. Bắc chảo mỡ nóng già, phi hành mỡ cho thơm, cho cá vào đảo qua rồi cho nước ngập cá đậy vung, để nhỏ lửa cho cá chín nhừ? Khi cá chín nước cạn thì cho hành hoa, rau răm. Ăn nóng với cơm.
BS Phó Thị Thu Hương, Sức Khỏe & Đời Sống