Liệu chó có thể phân biệt được mặt người chỉ bằng thị giác? Và nếu có, chúng dựa vào điều gì?
Mỗi chiều đi làm về, mở cửa ra, một đôi mắt long lanh đang ngước nhìn, cái đuôi quẫy quẫy vẻ hào hứng lắm. Đó là chó - loài vật bầu bạn của con người với một lịch sử dài dằng dặc, đến mức giờ đây không hiếm người tôn chúng lên làm "boss", hầu hạ cung phụng chúng mỗi ngày nữa.
Nhưng để ý này, khi bạn vui, dường như các boss cũng phấn khích hơn, còn lúc bạn buồn, chúng có vẻ lặng lẽ hơn bình thường. Tất nhiên điều đó không có nghĩa là chúng sẽ ngồi thu lu một góc, mà có thể là đùa nghịch một cách lặng lẽ hơn, hoặc ngồi xuống cạnh bạn.
Điều này chứng tỏ rằng loài chó có thể thấu hiểu được con người. Nhưng chúng làm vậy bằng cách nào? Khi nhìn vào chúng ta, chúng thấy những gì?
Khi bạn buồn, các boss có vẻ im lăng hơn bình thường.
Chó có khả năng nhận mặt cực tốt, nhưng chúng nhìn vào đâu để biết?
Đầu tiên là cách chúng nhận diện chủ đã. Ludwig Hube - một chuyên gia đến từ Viện nghiên cứu Messerli (Áo) - đã từng tiến hành một thử nghiệm. Ông phát cho mỗi chú chó nghe đoạn băng ghi âm giọng sen, rồi lần lượt cho xem một cặp ảnh của sen với một người lạ mặt.
Kết quả là chúng nhìn vào ảnh có người lạ lâu hơn. Theo giả thuyết của Hube thì không phải vì chúng nhận lầm, mà là chó luôn tạo mối liên hệ giữa âm thanh và vẻ ngoài. Khi nghe một giọng nói quen thuộc mà ảnh thì lạ hoắc, đương nhiên chúng sẽ nhìn kĩ hơn để suy xét lại.
Trong một thí nghiệm khác, các nhà khoa học muốn tìm ra bộ phận mà chó chú ý nhất khi quan sát khuôn mặt con người. Họ huấn luyện các chú chó sử dụng màn hình cảm ứng để phân biệt hai khuôn mặt. Chúng sẽ được thưởng chỉ khi chọn được khuôn mặt đúng.
Kết quả cho thấy khả năng của chúng là khác nhau, nhưng tựu chung, loài chó rất giỏi trong việc phân biệt mặt người, nhất là khi chúng được nhìn toàn bộ các chi tiết trên khuôn mặt.
Giống như con người, chúng lấy thông tin là các hình dạng của mũi, mắt và miệng để phân biệt từng khuôn mặt. Trong đó, mắt là tín hiệu chúng đọc giỏi nhất.
Ngoài ra, chó còn được coi là có khả năng phân biệt một số biểu cảm khuôn mặt cơ bản, mặc dù không rõ rằng chúng thực sự hiểu hay không.
Chó còn được coi là có khả năng phân biệt một số biểu cảm khuôn mặt cơ bản.
Tìm ra quy luật chung trong cách các boss chó "học" về biểu cảm khuôn mặt là một vấn đề phức tạp, bởi lẽ lượng thông tin chúng có thể thu nhận khi quan sát là rất nhiều. Nhưng có một chi tiết khá hay ho mà chúng ta nên chú ý đến: hầu hết con người đều để lộ răng khi cười, còn khi tức giận thì lại không.
Như vậy, sự xuất hiện của hàm răng là điều chú chó quan tâm.
Giả thiết này rất hợp lí vì chó có xu hướng nhe răng khi giận dữ và để đe dọa. Có lẽ đối với chúng răng sẽ là một "ngôn ngữ" quan trọng nên thường để ý đến.
Một chi tiết thú vị hơn là cơ chế phân biệt giữa hai khuôn mặt giận - vui của chó phụ thuộc vào kinh nghiệm. Nếu chúng từng thấy sen nóng giận hay vui cười, chúng sẽ rất nhớ, rồi sau đó sử dụng các chi tiết ấy để phân biệt trong các trường hợp khác. Kể cả khi đó là một khuôn mặt mới tinh, chúng vẫn có thể làm được.
Khả năng quan sát của chó không hề tồi như chúng ta tưởng
Người ta vẫn bảo loài chó có mũi cực kỳ tinh tường, nhưng mắt của chúng thì thua xa con người. Tuy nhiên theo Nathan Williams, chuyên viên nghiên cứu hành vi của loài chó tại Queensland, thì loài chó đã tiến hóa trong hàng vạn năm để phát hiện ra nhưng thay đổi nhỏ nhất trong biểu cảm, kể cả khi các dấu hiệu rất mờ nhạt, khó phát hiện.
Loài chó đã tiến hóa trong hàng vạn năm để phát hiện ra nhưng thay đổi nhỏ nhất trong biểu cảm.
"Chó hơn hẳn chúng ta về khả năng nhận ra những mỗi đe dọa đến từ con người" - Williams cho biết.
Vậy thì chứng tỏ khả năng quan sát con người của người bạn bốn chân này là không tồi đâu nhỉ?