Nghiên cứu phát hiện ra tình trạng thứ ba của sinh vật, ngoài sống và chết, đang thách thức hiểu biết cơ bản của các nhà khoa học về hành vi tế bào.
Thông thường, các nhà khoa học cho rằng cái chết là sự ngừng hoạt động không thể đảo ngược của toàn bộ một sinh vật.
Tuy nhiên, các hoạt động như hiến tạng là ví dụ điển hình cho thấy các bộ phận, mô và tế bào có thể tiếp tục thực hiện chức năng ngay cả sau khi sinh vật đã chết.
Một nghiên cứu mới được công bố vào tháng 9/2024 do Giáo sư vi sinh vật học Peter A Noble ở Trường đại học Alabama, Mỹ, phụ trách, đã tập trung tìm hiểu điều gì xảy ra trong các sinh vật sau khi chúng chết.
Họ phát hiện ra rằng khi được cung cấp oxy, dưỡng chất, điện sinh học hoặc tín hiệu sinh hóa thì một số tế bào nhất định có thể biến đổi thành các sinh vật đa bào với các chức năng mới sau khi chết.
Tình trạng thứ 3 này của sinh vật, ngoài sống và chết, đang thách thức hiểu biết cơ bản của các nhà khoa học về hành vi tế bào.
Các khối u, các cụm tế bào phát triển trong môi trường nuôi cấy 3D và các vi dòng tế bào có thể phân chia vô thời hạn, nhưng không được coi là trạng thái thứ 3 vì chúng không phát triển các chức năng mới.
Nhưng trong nghiên cứu nói trên, tế bào da lấy từ phôi ếch đã chết có thể thích ứng với điều kiện sống mới, tự tái tổ chức thành những sinh vật đa bào và được gọi là các xenobot. Chúng có các hành vi vượt ra khỏi các chức năng sinh học của sinh vật gốc ban đầu.
Các xenobot có thể di chuyển, tự lành khi bị thương và biết tương tác với môi trường (Ảnh: TUFTS University).
Xenobot còn có thể tự sao chép động học, tức là chúng có thể sao chép cấu trúc và chức năng của chính mình mà không cần phát triển. Điều này khác so với quá trình sao chép xảy ra bên trong cơ thể các sinh vật thông thường.
Các nhà nghiên cứu còn phát hiện ra rằng tế bào phổi đơn độc của cơ thể người có khả năng tự lắp ráp thành các sinh vật đa bào thu nhỏ biết di chuyển, và gọi chúng là các anthrobot.
Anthrobot có cấu trúc và hoạt động hoàn toàn mới. Chúng không chỉ biết định hướng xung quanh mà còn có thể tự sửa chữa bản thân và các tế bào thần kinh bị tổn thương ở gần.
Phát hiện về trạng thái thứ 3 mới mẻ này không chỉ mở rộng hiểu biết sâu sắc về sự thích ứng của các tế bào mà còn mang lại những cơ hội điều trị mới trong y học.