Hàng năm, trên thế giới có khoảng 10 triệu ca ung thư mới mắc và khoảng 6 triệu người chết do ung thư. Tuy nhiên, hiện nay, đã có khá nhiều lọai bệnh ung thư có thể phòng ngừa và điều trị nhờ sự tiến bộ không ngừng của khoa học. GS Nguyễn Chấn Hùng, Giám đốc Bệnh viện Ung bướu TP.HCM cho biết...
Các loại ung thư thường gặp tính chung cả 2 giới nam và nữ, ước tính hàng năm trên toàn cầu cho thấy (xem biểu đồ bên dưới)
7 bệnh ung thư thường gặp trên thế giới là ung:
thư phổi, vú, ruột già, dạ dày, gan, tuyến tiền liệt, cổ tử cung.
- Phổi: 1,35 triệu người. Ung thư này còn được gọi là ung thư phế quản (cuống phổi) luôn chiếm tỉ lệ cao nhất tại các nước phát triển và đang phát triển. Ung thư phổi liên hệ rõ ràng với thói quen hút thuốc lá.
- Vú: 1,15 triệu người, là loại bệnh thường gặp nhất ở phụ nữ.
- Đại trực tràng hay ruột già: 1,02 triệu, bệnh thừơng gặp ở các nước công nghiệp. Bệnh phát sinh do chế độ dinh dữơng ở xã hội công nghiệp hóa, ngày càng nhiều thức ăn nhanh (fast food) và ăn ít rau quả.
- Dạ dày: 934.000 người, nguyên nhân chính là do nhiễm vi khuẩn Helicobacter Pylori. Ung thư bao tử liên hệ nhiều đến thói quen ăn các loại thức ăn dự trữ lâu như khô cá muối, thức ăn hun khói, các loại dưa muối, mắm.…
- Gan: 626.000 người, ung thư gan liên hệ với các bệnh viêm gan siêu vi . Qua thống kê cho thấy, 75% người mắc ung thư gan có liên quan đến viêm gan siêu vi B và C. Bên cạnh đó, ở vùng nhiệt đới, ngũ cốc nhiễm nấm Aspergillus đã làm tăng nguy cơ ung thư gan.
- Tuyến tiền liệt: 679.000 người và sẽ gia tăng gấp đôi trong vòng 20 năm tới do sự gia tăng số ngừơi cao tuổi.
- Cổ tử cung: có 493.000 ca mới mắc hàng năm trên toàn cầu, 82% do nhiễm virus HPV.
Tại VN, hàng năm có khoảng 100.000-150.000 trường hợp mới mắc ung thư và khoảng 70.000 người chết do ung thư.
GS Nguyễn Chấn Hùng |
Sau đây là trao đổi giữa phóng viên VietNamNet và GS Nguyễn Chấn Hùng về những vấn đề có liên quan đến bệnh ung thư mà nhiều người quan tâm nhất.
* Bệnh ung thư có phòng ngừa được không?
- GS Nguyễn Chấn Hùng: Theo Tổ Chức Y Tế Thế Giới thì, 1/3 số người mắc bệnh ung thư trên toàn cầu có thể phòng ngừa được.
Các loại ung thư phổi, gan, bao tử , đại – trực tràng là các loại khó trị, hầu hết được phát hiện trễ và tỉ lệ tử vong cao. Tuy nhiên đây lại là những loại ung thư có thể phòng ngừa được.
Để phòng ung thư phổi thì phải tránh xa thuốc lá vì 85% số ung thư phổi ở đàn ông và 47% ở phụ nữ là do hút thuốc lá.
Có thể ngừa ung thư gan bằng cách chủng ngừa để loại bỏ viêm gan siêu vi.
Đối với ung thư bao tử thì cần ăn chế dộ dinh dưỡng có nhiều rau quả và thức ăn tươi.
Ung thư đại trực tràng liên hệ chặt chẽ với lượng tiêu thụ thịt, mỡ động vật và chất sợi. Các nghiên cứu dịch tễ học cũng cho thấy cơ thể thiếu vận động, sự béo phì ảnh hưởng rõ lên bệnh này .
Với kỹ thuật chẩn đoán tiên tiến hiện nay, ung thư cổ tử cung và ung thư vú có thể phát hiện sớm và điều trị tốt. 10% số ung thư vú là do di truyền (chủ yếu là do do đột biến gen BRCA 1 và BRCA 2).
Các nguy cơ chủ yếu của ung thư vú liên hệ với các yếu tố sinh dục, độ béo phì, rượu, sự vận động của cơ thể, dùng hormon phụ thêm như thuốc ngừa thai, liệu pháp hormon thay thế..
* Nhiều người tin rằng, mắc bệnh ung thư là cầm chắc cái chết... Điều đó có đúng không?
- GS Nguyễn Chấn Hùng: Vài mươi năm trở lại đây, các nhà khoa học đã tiến rất xa trong việc khám phá và ứng phó với căn bệnh ung thư.
Hiện nay, phẫu trị, hóa trị và xạ trị là 3 liệu pháp chuẩn trong điều trị bệnh ung thư. Ba liệu pháp này ngày càng phát huy mạnh mẽ và càng lúc càng có hiệu quả tốt cho người bệnh. Việc kết hợp giữa phẫu-xạ-hóa trị hay là liệu pháp đa mô thức khi vận dụng đã cho kết quả tối ưu.
Mới đây, kho vũ khí chống ung thư lại được tăng cường những liệu pháp mới đang được thử nghiệm lâm sàng và rất hứa hẹn trong tương lai gần. Một số đã được dùng để điều trị có chỉ định rõ ràng trong điều trị với kết quả khả quan: đó là liệu pháp sinh học và liệu pháp trúng đích.
Phẩu thuật chỉ là một trong nhiều biện pháp chữa trị ung thư
* Những kỹ thuật mới đó là gì?
- GS Nguyễn Chấn Hùng: Những kỹ thuật mới đó, bao gồm:
1. Các liệu pháp sinh học hay liệu pháp miễn dịch
Ngày nay để điều trị ung thư, bên cạnh 3 thứ vũ khí gồm phẫu trị, xạ trị và hóa trị thì liệu pháp miễn dịch được xem là loại vũ khí thứ tư.
Liệu pháp miễn dịch có khi được dùng riêng lẻ, nhưng thừơng được dùng như một liệu pháp hỗ trợ để giúp thêm tác dụng chống ung thư cho liệu pháp chính. Vài năm gần đây, đã có những tiến bộ đáng kể trong lãnh vực này:
2. Các vaccine kháng ung thư-
Đây đựơc gọi là liệu pháp miễn dịch chủ động: Hiện nay, vaccine này đang được thử nghiệm lâm sàng với các bệnh nhân bị mêlanôm ác tính (ung thư da loại hắc tố), ung thư tế bào thận, ung thư đại và trực tràng, ung thư tiền liệt tuyến và các ung thư hạch.
3. Các liệu pháp kháng thể đơn dòng :
Là liệu pháp miễn dịch thụ động vì các kháng thể được sản xuất với số lựơng lớn ở bên ngoài cơ thể tại các la-bô chứ không phải do hệ thống miễn dịch của người bệnh. Chúng có thể có hiệu quả ngay cả khi hệ thống miễn dịch của bệnh nhân quá yếu. Có 2 loại kháng thể đơn dòng:
- Các kháng thể đơn dòng trơn: Hiện nay có 2 loại thuốc đã đựơc FDA của Mỹ cho dùng là Rituxan (rituximab) và Herceptin (trastuzumab). Rituxan được dùng để điều trị một loại ung thư lymphô, còn Herceptin điều trị ung thư vú giai doạn nặng. Liệu pháp này đã giúp ích cho một số bệnh nhân khi cách điều trị chuẩn hết hiệu quả.
- Các kháng thể đơn dòng có gắn thuốc hoặc chất phóng xạ : được dùng như các phương tiện chuyên chở mang các loại thuốc chống ung thư hoặc chất phóng xạ đi thẳng đến tế bào ung thư để giết nó.
4. Liệu pháp nhắm trúng đích:
Các liệu pháp này là dùng các loại thuốc để khóa sự tăng trửơng và lan tràn của ung thư. Chúng can thiệp vào các phân tử đặc hiệu trong cơ chế sinh ung và sự tăng trửơng của khối bướu. Vì các nhà nghiên cứu gọi các phân tử này là “các đích phân tử” nên được gọi các liệu pháp trúng đích. Đa số các liệu pháp này hiện vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm tiền lâm sàng nhưng vài loại đã ở giai đoạn thử nghiệm lâm sàng và một số đã được phê chuẩn để tung ra thị trường.
*Ở VN, những liệu pháp mới kể trên đã được áp dụng chưa, thưa PGS?
GS Nguyễn Chấn Hùng: Do là thuốc mới nên giá còn rất mắc, hy vọng một thời gian nữa khi giá thuốc giảm bớt thì người dân ở cac nước đang phát triển sẽ có cơ hội tiếp cận với phương pháp điều trị mới.
NHẬT PHƯƠNG thực hiện