Một loạt các cơ quan y tế khuyến cáo người dân không dùng khẩu trang có van thở, các hãng hàng không thậm chí cấm hành khách đeo chúng.
Khẩu trang hiện đang là một trong những mặt hàng được tìm mua nhiều nhất trong đại dịch Covid-19. Bạn cũng có thể tìm thấy trên thị trường rất nhiều loại khẩu trang khác nhau tại các điểm bán khác nhau từ hiệu thuốc, siêu thị cho đến cửa hàng bảo hộ lao động.
Nhưng có một sự thật là không phải loại khẩu trang nào cũng có tác dụng phòng chống Covid-19 như nhau.
Trong khi khẩu trang vải, khẩu trang y tế đều đã được chứng minh có hiệu quả khi đeo trong đại dịch, có một loại khẩu trang mà các chuyên gia và cơ quan y tế khuyến cáo bạn không nên dùng. Đó là những chiếc khẩu trang có van thở.
Không những không ngăn ngừa được khả năng lây truyền Covid-19, loại khẩu trang này thậm chí còn có thể phát tán virus đi xa hơn nếu người đeo nó đã nhiễm bệnh. Khẩu trang có van thở vì thế đã bị hầu hết các hãng hàng không ở Mỹ cấm sử dụng. Họ sẽ từ chối phục vụ những hành khách đeo loại khẩu trang này.
Đây là loại khẩu trang không phòng được Covid-19, thậm chí còn có thể phát tán bệnh mạnh hơn.
"Mục đích của việc đeo khẩu trang là ngăn các giọt bắn đường hô hấp từ người đeo có thể tiếp cận được tới những người khác. Tuy nhiên, khẩu trang có van một chiều hoặc lỗ thông hơi lại cho phép không khí được thở ra qua một lỗ trên đó. Điều này có thể khiến các giọt hô hấp bị đẩy ra ngoài và tiếp cận được đến những người xung quanh", Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cho biết.
"Loại khẩu trang này không ngăn được người đeo nó truyền Covid-19 sang cho người khác. Do đó, CDC không khuyến nghị sử dụng khẩu trang có van thở hoặc lỗ thông hơi trong kiểm soát nguồn lây".
Khẩu trang có van thở: Ngăn bụi nhưng không ngăn dịch
Các loại khẩu trang có van thở thường được bán trong các cửa hàng bảo hộ lao động, bởi nó dành riêng cho các ngành nghề phải tiếp xúc nhiều với bụi như xây dựng, lắp ráp công trình, sửa chữa nhà cửa, đường xá…
3M là hãng sản xuất khẩu trang có van thở nổi tiếng, trong đó có cả những chiếc khẩu trang N95 được trang bị van thở. Họ mô tả hoạt động của những chiếc khẩu trang này như sau: Không thí sạch được hít vào thông qua lớp lọc vải. Nhưng không khí thở ra với hơi ẩm sẽ đi qua van một chiều.
Chiếc van này thực chất là một lá cao su mỏng được cố định một nửa, một nửa để hở. Khi bạn hít vào, áp suất không khí từ bên ngoài van sẽ đẩy nó kín khít với nắp nhựa. Không khí hít vào sẽ được lọc qua lớp vải khẩu trang. Trong khi thở ra, áp suất trong khẩu trang cao hơn sẽ đẩy lá cao su hở ra, và luồng không khí mang theo hơi nước lúc này được đẩy ra qua van thở.
Các loại khẩu trang có van vì thế rất phù hợp để chống bụi, khi bạn làm việc ở công trường hoặc đi ở ngoài đường. Nó cũng hạn chế hiện tượng hơi nước làm mờ kính của bạn. Nhưng rất tiếc, loại khẩu trang này không ngăn được dịch, thậm chí còn có thể khiến virus phát tán mạnh hơn.
Cùng là khẩu trang N95 của 3M nhưng loại có van thở dùng trong công nghiệp, không có tác dụng trong y tế.
Rhonda Low, một bác sĩ gia đình người ở Vancouver, Canada giải thích: "Giả sử bạn là một người đã nhiễm bệnh và đeo một chiếc khẩu trang có van thở như thế này. Khi bạn thở ra lỗ van, hơi thở của bạn đang bị nén lại qua một khẩu độ nhỏ hơn. Điều đó có nghĩa là các giọt bắn sẽ được phát tán nhanh hơn và có thể đi xa hơn".
Một nghiên cứu gần đây trên tạp chí Science Advances đã kiểm tra các khẩu trang N95 có van thở và không có van thở và kết luận loại có van thở khiến hiệu quả của khẩu trang N95 bị giảm sút.
"Hiệu suất lọc của khẩu trang N95 bị ảnh hưởng bởi van thở ra, chiếc van này khi mở sẽ cho phép luồng không khí thổi mạnh ra bên ngoài", các tác giả viết. "Mặc dù van này không ảnh hưởng đến khả năng bảo vệ người đeo khẩu trang, nhưng nó có thể làm giảm khả năng bảo vệ những người xung quanh họ".
Trong khi đó, các chuyên gia y tế đã nhấn mạnh nhiều lần rằng việc đeo khẩu trang trong đại dịch có ý nghĩa bảo vệ những người xung quanh hơn là bảo vệ chính bản thân bạn. Đeo khẩu trang có thể giúp bản thân bạn ngăn được các giọt bắn từ người ở gần, tránh chạm tay của mình lên mặt.
Nó có tác dụng phòng bệnh cho bản thân bạn ở mức độ này. Nhưng tác dụng chính của khẩu trang vẫn là ngăn không cho các giọt bắn của chính bản thân bạn phát tán ra ngoài môi trường, mang theo virus SARS-CoV-2 trong trường hợp bạn đã mắc bệnh.
Khẩu trang có van thở khiến các giọt bắn sẽ được phát tán nhanh hơn và có thể đi xa hơn.
Theo các khuyến cáo y tế của WHO và CDC, giọt bắn khi hắt hơi, ho hoặc thậm chí là thở ra từ một người nhiễm Covid-19 chính là động lực lây lan chính của đại dịch hiện nay. Và những người bệnh có thể phát tán virus ngay cả khi họ chưa có triệu chứng bệnh và cảm thấy mình vẫn khỏe mạnh.
Một loạt các cơ quan y tế khuyến cáo người dân không dùng khẩu trang có van thở, các hãng hàng không thậm chí cấm hành khách đeo chúng.
Như đã nói, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) mới đây đã cập nhật các khuyến cáo đeo khẩu trang trong đại dịch Covid-19. Họ nhấn mạnh khẩu trang có van thở không có tác dụng ngăn ngừa dịch bệnh và khuyến cáo người dân Mỹ không nên đeo chúng.
Những người đang tìm kiếm cho mình một chiếc khẩu trang N95 có van thở vì nghĩ rằng nó vừa an toàn hơn lại vừa dễ thở hơn nên chuyển sang khẩu trang vải, CDC nói. Một chiếc khẩu trang vải có thể ngăn hầu hết các giọt bắn đường hô hấp thoát ra ngoài.
Bộ Y tế Canada cũng cho biết khẩu trang có van thở không giúp ngăn chặn sự lây lan của Covid-19. "Một số loại khẩu trang và mặt nạ phòng độc có van thở được bán trên thị trường nhằm mục đích giúp người đeo thoải mái hơn, nhưng nó cũng cho phép các giọt hô hấp mang mầm bệnh thoát ra ngoài khẩu trang", họ viết.
"Sử dụng các loại khẩu trang có van thở sẽ không bảo vệ người khác khỏi Covid-19. Vui lòng không sử dụng các loại khẩu trang hoặc mặt nạ có van thở này".
Cả mặt nạ phòng độc có van thở cũng không có tác dụng phòng dịch Covid-19.
Một số người chọn sử dụng khẩu trang N95 hoặc mặt nạ phòng độc có van thở vì nghĩ rằng chỉ cần nó an toàn cho bản thân mình hơn là được. Nhưng Sở Y tế Cộng đồng Toronto cho biết "những chiếc khẩu trang có van này chỉ lọc được bụi, chúng không lọc được virus".
Hàng loạt thành phố ở Canada lúc này đã áp dụng lệnh bắt buộc đeo khẩu trang khi đi ra khỏi nhà, và họ cũng nhấn mạnh khẩu trang có van thở không được chấp nhận.
Nhiều hãng hàng không ở Mỹ bao gồm Alaska Airlines, United, Delta, JetBlue, và gần đây nhất là American Airlines thậm chí đã từ chối phục vụ những hành khách nào đeo khẩu trang có van thở.
"Hành khách tới Mỹ hoặc ở Mỹ không được phép mang khẩu trang có van thở, khẩu trang che mặt được làm từ vải lưới hoặc vải ren, khẩu trang che mặt nhưng không che mũi, miệng, và những tấm chắn mặt mà không có khẩu trang", trích từ một phần quy định mới của American Airlines.