Hàng triệu con rùa Mỹ được tiêu thụ tại Trung Quốc mỗi năm

Một loại sản phẩm xuất khẩu ngày càng được ưa chuộng đang ảnh hưởng tới sự cân bằng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc: rùa sống.

Mỗi năm hàng triệu con rùa Mỳ được ấp nở trong trang trại hay bị bắt từ môi trường hoang dã bị tiêu thụ ở Trung Quốc, nơi mà tính tinh xảo một thời đã được nhiều người biết đến. Người Trung Quốc ăn thịt rùa – đặc biệt là rùa mai mềm – đồng thời sử dụng các bộ phận của rùa để chế thuốc gia truyền. Loại thuốc này được cho là tăng cường mọi khả năng từ hệ miễn dịch cho đến khả năng tình dục. Nhưng các nhà bảo tồn lại lo ngại rằng nhu cầu cao như thế sẽ khiến một số loài rùa nước ngọt Hoa Kỳ bị tuyệt chủng.

Đó là lý do tại sao bang Florida tại Hoa Kỳ vừa mới thông qua một đạo luật mới nghiêm ngặt nhằm chấm dứt một cách hiệu quả việc khai thác rùa hoang dã. Đạo luật mới có hiệu lực từ ngày 20 tháng 7 vừa qua hạn chế việc sử dụng không vì mục đích thương mại của các cá nhân ở mức một con rùa một ngày đối với hầu hết các loài rùa của bang.

Các đầm lầy, sông ngòi và bờ biển của bang Florida là môi trường sống ưa thích của 25 loài rùa, một vài loài trong số đó đang suy giảm do sự khai thác của con người (theo cơ quan bảo tồn loài rùa của Florida).

Khẩu vị không thể thỏa mãn được

Theo các chuyên gia, nỗi sợ về việc tiêu thụ rùa quá mức là có cơ sở dựa trên những con số thống kê đáng tin cậy. Người Trung Quốc đã làm suy giảm các quần thể rùa ở các nước như Myanma (Burma), Vietnam, và Indonesia (theo cơ quan Bảo tồn quốc tế phi lợi nhuận).

Hiệp hội bảo tồn tự nhiên quốc tế (IUCN) ước tính rằng 75% trong số 90 loài rùa cạn và rùa nước ngọt ở Châu Á hiện đang bị đe dọa. Sự suy giảm này đã đặt ra áp lực lớn hơn đối với những vùng mà rùa đang có số lượng nhiều, trong đó có một số vùng thuộc Hoa Kỳ.

Nhà sinh vật học Matthew Aresco tại Florida – thành viên của Nhóm chuyên nghiên cứu rùa nước ngọt và rùa cạn thuộc IUCN – đã bỏ ra hơn một thập kỷ để nghiên cứu các loài rùa của bang.

Theo Aresco, chính sự giảm sút nhanh chóng và nghiêm trọng của các loài rùa Florida đã dẫn đến sự ban hành đạo luật mới. Trong những năm vừa qua, người dân của bang cũng đã nhận thấy một số lượng lớn rùa tại nơi đây đã bị khai thác.

Aresco cho biết: “Trong một khoảng thời gian tương đối, không ai biết chuyện gì đang xảy ra; rằng những người mua rùa từ Châu Á đã đến Florida để giờ đây nhu cầu mua rùa ngày càng tăng lên mạnh mẽ”. Các số liệu thống kê cơ bản được trích dẫn từ quy định về loài rùa của bang Florida cho thấy việc xuất khẩu công khai rùa mai mềm hoang dã Hoa Kỳ đã tăng lên tới 400% từ năm 2000 đến năm 2004.

Các trang trại rùa

Patricia Behnke, thuộc Hội đồng bảo vệ động vật hoang dã và ngành cá Florida tại Tallahassee, nói rằng kiểm soát các quần thể rùa là rất khó. Thế nhưng tiếp tục khai thác rùa mà không đi kèm bất cứ biện pháp kiểm soát nào sẽ gây ra biến động lớn đến quần thể của loài bò sát này. Bà cho biết: “Chúng tôi cho rằng biện pháp bảo tồn hữu hiệu nhất – và cũng là tốt nhất cho các loài rùa nước ngọt – là cấm khai thác vì mục đích thương mại đối với các loài rùa hoang dã, đồng thời chuyển hướng đến ngành công nghiệp nuôi trồng thủy sản”.

Việc nuôi rùa ở Mỹ hiện là một ngành kinh doanh béo bở. Gần 32 triệu con rùa sống được xuất khẩu từ Hoa Kỳ kể từ năm 2003 đến 2005 (theo một nghiên cứu tiến hành bởi cơ quan bảo vệ loài rùa thế giới). Trong số đó, trên 31 triệu con – đa số là rùa tai đỏ - được ấp nở và nuôi tại các trang trại sau đó được chuyển đến Châu Á, tại đây chúng được nuôi đến khi trưởng thành.

Nhưng số lượng rùa hoang dã được đưa thuyền sang Châu Á một cách hợp pháp vẫn khiến người ta sửng sốt, theo nghiên cứu con số này vào khoảng 700.000 con. Đây quả thực là một tai họa bởi rùa là loài sống lâu. Hầu hết các loài rùa ở Florida đều phải mất từ khoảng 3 đến 13 năm để đến tuổi sinh sản.

Việc khai thác có thể chấp nhận được?

Một ngư dân từ lâu vẫn sống dựa vào thu nhập từ khai thác rùa đã thất vọng với đạo luật mới nói trên. William Shockley – ngư dân khai thác rùa thương mại tại Okeechobee, Florida – cho biết đạo luật nghiêm khắc mới được ban hành giống như sự phản ứng thái quá về mặt chính trị.

Ông ta nói: “Đối với họ việc chúng ta nói điều họ đang nói là lố bịch. Họ không có cơ sở khoa học để chứng minh cho điều này. Họ đã dựa nhiều vào các nghiên cứu thực hiện ở các bang khác không có cùng kiểu khí hậu như ở Florida, đặc biệt là nam Florida. Một khi rùa có thể phát triển mạnh mẽ ở đây, chúng sẽ còn sinh sôi nảy nở”.

Shockley nói rằng các ngư dân biết rằng việc đánh bắt rùa biến động mỗi năm tùy theo lượng mưa. Lượng mưa quyết định diện tích vùng ẩm ướt thích hợp cho quá trình phát triển của rùa.

Ông nhấn mạnh rằng họ từ lâu cũng đã biết cách khai thác rùa một cách hợp lý và lâu dài. Peter Paul van Dijk – giám đốc Chương trình bảo tồn rùa cạn và rùa nước ngọt thuộc Cơ quan bảo tồn quốc tế - đồng ý rằng một số loài rùa có thể được khai thác lâu dài dựa trên các hệ thống khai thác truyền thống. Chương trình nói trên đã đưa ra các con số giới hạn cũng như khoảng thời gian khá rộng để các quần thể rùa phát triển.

Van Dijk giải thích: “Nhưng vấn đề là nhu cầu về rùa có thể sẽ vượt qua giới hạn đáp ứng được. Về cơ bản đây là ngành bỏ ngỏ, trừ phi chúng ta có các biện pháp kiểm soát thực sự. Do vậy bất cứ một động cơ thương mại nào nhằm đến việc khai thác quá mức để mang lại lợi nhuận đều có thể chuyển hướng sang các loài khác”.

Van Dijk hy vọng rằng nuôi trồng rùa sẽ có thể cứu các quần thể rùa hoang dã. “Quan điểm của cá nhân tôi là trong số các xu hướng có thể nảy sinh, nuôi rùa vẫn là một biện pháp ít tàn nhẫn hơn so với việc bắt rùa trong môi trường hoang dã”.

Bàng hoàng

Thế nhưng nuôi trồng cũng không hẳn là không có vấn đề của nó.

Hầu hết người dân đều dựa vào việc đánh bắt các loài vật hoang dã để bổ sung vào số lượng được nuôi trong các trang trại. Một số trang trại cũng về bản chất cũng chuyển hướng sang buôn bán bất hợp pháp rùa hoang dã. Cuộc điều tra thương mại bí mật được tiến hành vào tháng 3 năm 2009 đối với loài bò sát và lưỡng cư bang New York đang được bảo vệ đã dẫn đến việc 18 người bị buộc tội.

Nhưng nhà sinh vật học Matt Aresco băng Florida cho rằng các trang trại có thể sẽ là phương án thành công lớn nhất.

Ông thêm rằng: “Nếu các trang trại có thể tự lực và điều phối nguồn sinh sản ban đầu hơn là tiếp tục khai thác bên ngoài, đây sẽ là một dấu hiệu tốt. Quan trọng là như vậy. Nhưng nó sẽ trở thành một thảm họa lớn nếu không được điều chỉnh và bắt thi hành”.