Trong suốt lịch sử loài người, vàng luôn là biểu tượng của quyền lực và sự giàu có. Trên vùng đất Varna, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra một nhóm lăng mộ cổ cách đây 6.000 năm.
Trong quá trình khai quật (ngôi mộ số 43), các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng thi thể chủ nhân trong lăng mộ được bao phủ bởi vô số đồ trang trí bằng vàng. Điều khiến các nhà khảo cổ càng khó tin hơn là người đàn ông này có một lớp vỏ bảo vệ bằng vàng đặc biệt ở phần dưới cơ thể. Những đồ vật tang lễ bằng vàng tinh xảo như vậy đã phá vỡ sự hiểu biết của mọi người.
Trước đây, người ta cho rằng đồng là kim loại được con người luyện kim sớm nhất, nhưng bây giờ có lý do để tin rằng luyện vàng và luyện đồng gần như xuất hiện cùng một lúc.
Đồ tang lễ bằng vàng.
Varna là một thành phố ven biển ở Bulgaria và là cảng biển lớn nhất đất nước này. Nó được mệnh danh là "Hòn ngọc của Biển Đen". Thành phố có khí hậu ôn hòa và bốn mùa rõ rệt khiến nơi đây trở thành địa điểm du lịch nổi tiếng ở Bulgaria. Varna có một lịch sử phong phú - người Hy Lạp đã định cư ở đây từ thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên và đặt tên cho nó là Odessos.
Vào nửa sau thế kỷ thứ 6 sau Công nguyên, một số lượng lớn người Slav đã di cư từ phía bắc và đổi tên thành thành phố Varna. Mặc dù Bulgaria có diện tích nhỏ nhưng nó lại nằm trên bán đảo Balkan tại ngã ba Á-Âu và nhiều nền văn hóa phương Đông, phương Tây. Do có nguồn tài nguyên phong phú và vị trí chiến lược nên trong quá khứ nhiều quốc gia đã tìm cách thôn tính, khiến Bulgaria phải trải qua nhiều lần chiến tranh trong lịch sử. Và cũng bởi vậy mà quốc gia này có rất nhiều di tích lịch sử và nhiều di tích còn lưu giữ những nền văn hóa khác nhau.
Trong một dự án xây dựng tình cờ vào năm 1970, những người công nhân đã bất ngờ khai quật được một số hiện vật bất thường. Việc phát hiện ra những hiện vật này đã sớm khơi dậy sự quan tâm lớn của các nhà khảo cổ. Với việc khai quật sâu hơn, một quần thể lăng mộ cổ khổng lồ dần dần được tiết lộ cho thế giới.
Trong mười lăm năm tiếp theo, các nhà khảo cổ đã tiến hành khai quật một cách có hệ thống và chi tiết khu phức hợp lăng mộ cổ này. Họ đã phát hiện hơn 300 ngôi mộ cổ, mỗi ngôi mộ đều được đánh số và ghi chép cẩn thận. Những ngôi mộ cổ này đều có một đặc điểm chung, đó là ít nhiều có những sản phẩm bằng vàng được đặt trong các ngôi mộ.
Một số ngôi mộ chứa hàng trăm hiện vật bằng vàng, trong khi những ngôi mộ khác chỉ chứa một hoặc hai hiện vật. Các nhà khảo cổ đã xác minh nơi đây từng là khu chôn cất từ thời đồ đá mới đến thời đồ đồng. Các nhà khảo cổ đã khai quật được hơn 3.000 món đồ bằng vàng từ 294 ngôi mộ cổ có diện tích khoảng 7.500 mét vuông, bao gồm vòng tay, dây chuyền, hạt và nhiều đồ dùng bằng vàng nguyên chất.
Thông qua việc xác định niên đại bằng carbon phóng xạ, các chuyên gia suy luận rằng những ngôi mộ này được xây dựng vào khoảng năm 4569 đến 4340 trước Công nguyên, nghĩa là chúng có lịch sử hơn 6.000 năm. Đây là một bước ngoặt trong lịch sử loài người, khi con người đang trải qua quá trình chuyển đổi từ thời kỳ đồ đá mới sang thời kỳ đồ đồng đá.
Nói cách khác, lô trang sức bằng vàng tinh xảo này ra đời trong thời kỳ chuyển tiếp của xã hội loài người từ thời kỳ Đồ Đá sang thời đại Đồ Đồng. Sự xuất hiện của đồ đồng có ý nghĩa mang tính lịch sử trong lịch sử phát triển văn hóa nhân loại, thúc đẩy đáng kể việc cải thiện năng suất nông nghiệp và giúp xã hội loài người bước vào thời đại đồ đồng tiên tiến hơn từ thời kỳ đồ đá nguyên thủy.
Dưới góc độ khảo cổ học, dấu hiệu cho thấy xã hội loài người đã bước vào thời đại Đồ Đồng không phải là sự xuất hiện ngẫu nhiên của đồ đồng, mà là đồ đồng đã chiếm một vị trí quan trọng trong sản xuất và đời sống con người. Việc phát hiện ra vàng ở Varna đã giúp mở ra nhiều hướng nghiên cứu mới về thời đại Đồ Đồng.
Olga Perevina, một nhà khảo cổ học nổi tiếng người Bulgaria, tin rằng trước đây người ta cho rằng đồng là kim loại được con người nấu chảy sớm nhất. Việc phát hiện ra những đồ trang sức bằng vàng này cho chúng ta lý do để tin rằng việc luyện vàng và luyện đồng xuất hiện gần như cùng một lúc.
Trong số vàng ở Varna, bắt mắt nhất là chuỗi vòng tay vàng. Những chiếc vòng tay lấp lánh này có nguồn gốc từ ngôi mộ số 43. Qua phục chế phần đầu, chủ nhân của ngôi mộ là một người đàn ông khoảng 40 đến 50 tuổi, cao khoảng 170 cm. Ngoài chiếc vòng tay bằng vàng, người đàn ông còn đeo một chiếc vòng cổ làm bằng hạt vàng, ngực và đầu gối được trang trí bằng những miếng vàng.
Một chiếc vỏ bảo vệ bằng vàng thậm chí còn được tìm thấy gần bộ phận sinh dục của anh ta. Mặc dù bộ quần áo anh đang mặc đã mục nát từ lâu nhưng những đồ trang sức bằng vàng lớn nhỏ trang trí trên đó vẫn còn nguyên vẹn. Những phát hiện này chắc chắn cho thấy địa vị cao quý của chủ nhân ngôi mộ.
Chủ nhân của ngôi mộ số 43 có lẽ là một thủ lĩnh bộ lạc đầy quyền lực trong suốt cuộc đời của mình. So sánh với những ngôi mộ cổ khác, hầu hết các ngôi mộ cổ chỉ có một chuỗi hạt và một con dao bằng đá lửa, còn những ngôi mộ sang trọng nhất chỉ có một chiếc vòng tay bằng vàng. Đồ trang sức bằng vàng chỉ được tìm thấy trong một số ngôi mộ cổ. Số lượng và chủng loại đồ vật chôn cất trong những ngôi mộ cổ này đủ cho thấy rằng thậm chí hơn 6.000 năm trước, con người đã được phân chia cao và thấp theo địa vị xã hội.
Trong hơn 300 ngôi mộ cổ này, người ta ngạc nhiên khi thấy có nhiều đồ vật chôn cất dành cho nam giới hơn là dành cho phụ nữ. Điều này cũng cho thấy đàn ông thời bấy giờ có địa vị cao hơn phụ nữ. Hệ thống xã hội đã chuyển từ “mẫu hệ” sang “phụ hệ”. Trong thời kỳ mẫu hệ, phụ nữ có địa vị rất cao nên việc phụ nữ giữ chức vụ lãnh đạo bộ lạc là điều bình thường. Chế độ hôn nhân lúc bấy giờ là chế độ hôn nhân tập thể nên thường xuyên xảy ra tình trạng “biết mẹ mà không biết cha”.
Với sự phát triển của nền kinh tế tiểu nông, người dân bắt đầu tự cung tự cấp. Đàn ông chịu trách nhiệm trồng trọt lương thực bên ngoài nên họ nhanh chóng nắm lấy huyết mạch kinh tế vào tay mình. Dần dần, đàn ông giành được quyền nói và cuối cùng địa vị của họ cao hơn nhiều so với phụ nữ.
Những hiện vật được phát hiện tại Varna kể cho chúng ta nhiều câu chuyện thời đó nhưng cũng để lại cho chúng ta nhiều bí ẩn chưa được giải đáp. Điều mà các nhà khảo cổ học hiện đại không thể giải thích nhiều nhất là những chiếc nhẫn vàng nhỏ và tinh xảo được tạo ra như thể nào, bởi vì chúng hoàn toàn không có điểm hàn dưới kính hiển vi hiện đại thông thường.
Vào thời cổ đại, phương pháp hàn nguyên thủy nhất đối với các sản phẩm vàng là sử dụng nhiệt độ cao để hàn và vật liệu hàn thường là vàng có độ tinh khiết thấp hơn. Nói chung, các mối hàn càng lộ rõ thì vàng sẽ càng kém nguyên chất. Tuy nhiên, vấn đề là cách đây 6.000 năm, con người không thể làm chủ được các phương tiện công nghệ cao hiện đại, vậy làm thế nào họ có thể khiến cho các mối hàn của sản phẩm vàng trở nên vô hình trước mắt thường hay thậm chí là kính hiển vi thông thường? Chúng ta không có cách nào biết được bí mật của điều này. Chính vì lý do này mà ngôi mộ cổ đã thu hút sự chú ý của toàn thế giới, nhưng cho đến nay, vẫn chưa ai có thể đưa ra lời giải thích hợp lý về thứ kim loại kỳ diệu trong ngôi mộ cổ.