Trái đất mà chúng ta đang sống là một thế giới tồn tại rất nhiều điều kỳ lạ. Một trong số đó là sa mạc khô cằn nhất thế giới, nơi mà tưởng chừng như không gì có thể tồn tại lại có thể nuôi sống tới 1 triệu người dân địa phương. Đó là sa mạc nào?
Sa mạc này nổi tiếng là khô cằn nhất thế giới nhưng có thể nuôi sống hơn 1 triệu người. (Ảnh: Baidu)
Lượng mưa tính bằng milimet
Sa mạc mà chúng ta đang nói tới chính là Atacama, nó là một sa mạc không cực nằm ở Nam Mỹ. Sa mạc Atacama nằm ở phía bắc Chile và một phần nhỏ ở phía nam của Peru. Nó nằm giữa dãy núi Andes và Thái Bình Dương, cách chí tuyến Nam 960km. Sa mạc Atacama khác biệt với những nơi khác bởi địa hình độc đáo toàn những ngọn đồi đá và đá núi lửa cùng những cồn cát trải dài. Sa mạc này nằm ở độ cao 3.200m so với mặt biển và rộng tới 181.300km2.
Atacama là một trong những khu vực khắc nghiệt nhất Trái đất. Theo phân tích của các nhà khoa học, từ năm 1570 đến 1971, sa mạc Atacama không có mưa nhiều. Thậm chí, một số khu vực tại đây chưa từng xuất hiện một giọt mưa. Điều này đã khiến cho sa mạc Atacama trở thành vùng vô cùng khô cằn. Nhưng một số khu vực khác của sa mạc lại nhận được nhiều mưa, tạo nên hệ sinh thái đa dạng.
Có những khu vực ở sa mạc Atacama có lượng mưa chỉ đạt 3 mm mỗi năm. (Ảnh: Baidu)
Lượng mưa trung bình của sa mạc Atacama chỉ có thể tính bằng milimet. Những phần của sa mạc như Iquique và Arica nhận được lượng mưa chỉ đạt 3 mm mỗi năm.
Theo các nhà khoa học lý giải, có 3 nguyên nhân chính gây ra tình trạng khan hiếm mưa tại sa mạc Atacama.
- Một là, sa mạc này bị chắn bởi dãy núi Andes và gây ra hiệu ứng Foehn. Đây là hiện tượng khí hậu khiến cho các đám mây thải ra lượng mưa lớn trên các sườn núi nên khi vượt qua chúng không còn nước.
- Hai là do ảnh hưởng của dòng chảy Humboldt đã vận chuyển nước lạnh từ Nam Cực đến các bờ biển của Chile và Peru khiến cho gió biển bị hạ nhiệt. Đồng thời dòng chảy này còn làm giảm đi sự bốc hơi của nước và khiến cho các đám mây mang mưa khó hình thành.
- Ba là, có một đồng bằng núi lửa cao và rất rộng được gọi là Altiplano. Ở phía nam của Altiplano lấy đi hơi ẩm từ Thái Bình Dương còn ở phía Bắc nó đã ngăn các cơn bão từ vùng Amazon xâm nhập vào Chile.
"Sao hỏa trên Trái đất"
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng địa hình của sa mạc Atacama rất giống trên sao Hỏa. Sa mạc này còn được sử dụng làm địa điểm thử nghiệm các thiết bị và robot gửi đến sao hỏa của NASA . Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Geology, sa mạc Atacama từng là địa điểm xảy ra một vụ va chạm với sao chổi xảy ra cách đây khoảng 12.000 năm. Vụ nổ sao chổi mạnh đến nỗi nó đã tạo ra những phiến thủy tinh silicat khổng lồ vẫn còn tồn tại tới bây giờ.
Những cánh đồng thủy tinh này rất rộng, có màu xanh và đen, chúng trải dài tới 75km. Khi nhìn gần, những mảnh thủy tinh đã bị xoắn, gập và quăng quật khi chúng đang bị nóng chảy. Điều này chỉ xảy ra khi diễn ra các vụ nổ lớn, tạo ra những cơn gió mạnh ngang ngửa với những cơn lốc xoáy.
Địa hình của sa mạc Atacama có nhiều điểm tương đồng với sao Hỏa. (Ảnh: Baidu)
Trong thủy tinh trên sa mạc Atacama chứa nhiều mảnh khoáng chất thường được tìm thấy trong các thiên thạch đã rơi xuống Trái đất. Cụ thể, các khoáng chất này là cubanite và troilite. Các khoáng chất trong loại thủy tinh này giống các loại hạt được thu thập bởi sứ mệnh lấy mẫu từ sao chổi Wild 2 của NASA. Các nhà khoa học cho rằng các khoáng chất trên sa mạc Atacama là những gì còn sót lại của một ngôi sao chổi tương tự như Wild 2 sau khi nó phát nổ trên sa mạc và làm cát bị nung chảy.
Theo giáo sư Pete Schultz, tác giả của nghiên cứu cho biết, đây là lần đầu tiên họ có bằng chứng về các loại thủy tinh trên Trái đất được tạo ra từ bức xạ nhiệt và gió từ một quả cầu lửa phát nổ ngay trên bề mặt. Mặc dù hoạt động của núi lửa cũng có thể tạo ra loại thủy tinh này nhưng họ tin rằng thủy tinh tại Atacama không được hình thành theo cách này.
Một nơi khắc nghiệt
Các sa mạc thường được biết đến là nơi có nhiệt độ vô cùng khắc nghiệt. Nhưng sa mạc Atacama còn khắc nghiệt hơn nhiều. Ngoài việc không có mưa, tình trạng thiếu nước kéo dài cũng là nguyên nhân khiến sa mạc Atacama không phải là nơi thích hợp để sống. Các chuyên gia dự đoán rằng, môi trường cực kỳ khô hạn ở đây sẽ tồn tại trong 10-15 triệu năm nữa.
Các chuyên gia dự đoán, môi trường khô hạn ở sa mạc Atacama sẽ tồn tại trong 10-15 triệu năm nữa. (Ảnh: Baidu)
Thậm chí, trên sa mạc Atacama đến những cây xương rồng cũng không thể mọc lên được. Không khí quá khô hạn, quá trình oxy hóa cũng không thể diễn ra ở những vật liệu bằng kim loại. Nếu bạn đặt một miếng thịt ở đây, chẳng cần một phương pháp ướp xác nào, miếng thịt sẽ được giữ nguyên như vậy mãi mãi. Những vùng đất rộng lớn quá cằn cỗi và không có hơi nước nên ngay cả những vi khuẩn cực nhỏ cũng khó sống tại đây.
Dù sa mạc Atacama có những ngọn núi cao tới 6.885m nhưng chúng không hề có băng tuyết. Trong suốt thời kỳ băng hà, băng tuyết không hề tồn tại ở đây. Mùa hè ở đây cũng vô cùng khắc nghiệt. Hãy thử tưởng tượng xem con người sẽ sống ra sao khi ở một nơi ban đêm nhiệt độ xuống âm 25 độ và ban ngày sẽ lên tớ 50 độ C. Nếu tới Atacama vào mùa hè, bạn có thể gặp những hậu quả như tóc gãy vụn, móng tay và chân bị nứt nẻ.
Nơi nuôi sống 1 triệu người
Người xưa vẫn nói nước là nguồn gốc của sự sống và con người thật khó tồn tại ở những nơi không có nước. Thế nhưng trên sa mạc Atacama cằn cỗi và thiếu nước trầm trọng, vẫn có tới hơn 1 triệu cư dân đang sinh sống tại các thành phố ven biển, các làng chài và các thành phố trên ốc đảo. Theo các ghi chép lịch sử của địa phương, con người đã ở đây từ hàng nghìn năm trước. Vậy làm thế nào mà những người dân đó có thể tồn tại trên sa mạc khắc nghiệt này?
Nếu bạn đặt một miếng thịt ở sa mạc Atacama chẳng cần một phương pháp ướp xác nào, miếng thịt sẽ được giữ nguyên như vậy mãi mãi. (Ảnh: Baidu)
Trên thực tế, sau một thời gian dài sinh sống ở sa mạc Atacama, người dân địa phương đã tìm ra phương pháp trữ nước độc đáo. Họ đã dùng các tấm lưới dày đặc để thu lại nước từ các tầng ngầm nước do tuyết tan chảy trên dãy núi Andes. Sau đó, nước sẽ theo đường ống được dẫn đến từng hộ gia đình.
Ngoài ra, sa mạc Atacama cũng là một trong những nơi lý tưởng để nhân loại quan sát bầu trời đêm. Bởi nó có độ cao và diện tích rộng rất thuận lợi cho việc ngắm sao. Mỗi năm ở đây có tới hơn 300 đêm bầu trời rất quang đãng. Không chỉ hầu như không có ô nhiễm ánh sáng, mà mây mù che phủ thấp và độ cao trên mực nước biển khiến hình ảnh nhìn qua ống quang học của kính thiên văn rất sắc nét. Do đó, sa mạc này cũng là nơi đặt một trong những kính viễn vọng lớn nhất trên thế giới.
Sa mạc Atacama còn là nơi lý tưởng để quan sát bầu trời đêm. (Ảnh: Baidu)
Sa mạc Atacama còn có tới 8 hồ nước nóng với nhiệt độ trung bình là 33°C. Những hồ nước nóng này có màu nước đặc biệt xanh và mùi vị rất tốt cho con người thư giãn. Cả 8 hồ nước nóng này đều mở cửa đón du khách đến thăm. Khoảng từ tháng mười đến tháng sáu là thời điểm có thời tiết thuận lợi nhất để du khách đến những hồ nước nóng này.