Một kho báu khảo cổ thực sự đã lộ diện ở Ba Lan nhờ quá trình thi công hệ thống khí đốt ở làng Poniaty Wiekie.
Khi những món trang sức kỳ lạ đầu tiên lộ diện, các nhà khảo cổ đã vào cuộc và khai quật được cả một công xưởng chế tác trang sức vàng và mạ vàng cổ đại. Phát hiện được coi là một kho báu khảo cổ vĩ đại không chỉ ở hơn 200 hiện vật được tìm thấy và bản thân tòa nhà, mà còn giúp hé lộ những bí ẩn về kỹ thuật chế tác trang sức thời Trung Cổ.
Một vài hiện vật được tìm thấy tại công xưởng được các nhà khảo cổ tiết lộ - (Ảnh: Jakub Affelski, Karolina Machnio).
Kết quả phân tích các hiện vật cho thấy các món trang sức có từ các thế kỷ thứ 11, 12 và 13 sau Công Nguyên. Các hiện vật mạ vàng được chú ý hơn cả, bởi đó là một bước ngoặt lớn trong kỹ thuật chế tác trang sức của loài người. Các trang sức gồm hoa tai, vòng tay và những chiếc khóa thắt lưng được đúc, ghép bởi nhiều chi tiết bằng đồng.
Một trong các chiếc khóa thắt lưng bằng đồng được chế tác thành khuôn mặt một người, được cho là thuộc bộ lạc du mục nào đó từ các vùng lãnh thổ biên giới Á-Âu. Nhiều hiện vật có nguồn gốc từ các miền đất xa xôi ngoài Ba Lan. Ngoài ra còn rất nhiều con dấu bằng kim loại.
Theo tiến sĩ Jakub Affelski, Trưởng bộ phận Nghiên cứu khai quật thuộc cơ quan Bảo tồn Di tích tỉnh Mazowieckie, các hiện vật trên cho thấy khu định cư quanh xưởng luyện kim – chế tác trang sức này có thể là một đầu mối giao thương quan trọng, liên quan đến hoạt động giao thương quy mô lớn trên khắp khu vực, ngoài việc cung cấp hàng hóa cho các thị trấn Nasielsk và Pułtusk cổ đại gần đó.
Ngoài trang sức, vật dụng kim loại, rất nhiều mảnh gốm sứ cũng được tìm thấy. Quá trình khai quật "kho báu" lịch sử này vẫn đang được tiếp diễn.