2h10 sáng 11/8 theo giờ Moskva, cơ quan vũ trụ liên bang Nga Roscosmos đã đưa thành công tàu vũ trụ Luna-25 lên quỹ đạo – bắt đầu sứ mệnh thám hiểm Mặt trăng đầu tiên sau gần 50 năm.
Cũng theo Roscosmos, Luna-25 vẫn đang theo quỹ đạo đến Mặt trăng theo đúng lịch trình dựa trên tín hiệu con tàu gửi về vào ngày 13/8. Dự kiến Luna-25 sẽ hạ cánh xuống cực nam của Mặt trăng vào ngày 21/8 hoặc chậm nhất là 24/8.
Tên lửa đẩy Soyuz-2.1b đưa thành công tàu vũ trụ Luna-25 lên quỹ đạo vào sáng 11/8. (Ảnh: Reuters).
Kế hoạch đầy tham vọng
Địa hình gồ ghề của cực nam Mặt trăng không dễ để các tàu vũ trụ hạ cánh. Thời gian bay đến Mặt trăng của Luna-25 chỉ khoảng 5 ngày nhưng nó mất đến hơn 1 tuần trên quỹ đạo (ở độ cao 100km).
Trong thời gian trên quỹ đạo Mặt trăng, Luna-25 xác định vị trí nó có thể hạ cánh. Vị trí được chọn sẽ là miệng núi lửa Boguslavsky và hai địa điểm dự phòng.
Nếu mọi thứ diễn ra theo đúng kế hoạch, Luna-25 sẽ dành một năm để thu thập các mẫu trên bề mặt Mặt trăng.
Luna-25 nặng 1,8 tấn, mang theo 31 kg thiết bị khoa học và được trang bị 8 camera và một cánh tay robot.
Lý do Nga đang cố gắng hạ cánh xuống cực nam ít được thăm dò hơn so với các sứ mệnh Mặt trăng trước đây không phải là ngẫu nhiên. Các nhà khoa học tin rằng có những trầm tích băng ở khu vực Luna-25 dự kiến sẽ hạ cánh. Hơn nữa, cực nam được Mặt Trời chiếu sáng liên tục có nghĩa là các tấm pin mặt trời có thể được đặt ở đó để tạo ra năng lượng cho các sứ mệnh trong tương lai.
Mục tiêu chính của Luna-25 là thực hiện hạ cánh mềm xuống cực nam – điều mà các quốc gia khác đã thất bại cho đến nay. Khía cạnh này rất quan trọng để đảm bảo sự thành công của các nhiệm vụ trong tương lai.
Luna-25 sẽ khoan tìm dấu vết nước để xác định nhu cầu vận chuyển nước từ Trái đất cho các sứ mệnh có người lái trong tương lai, vừa để thực hiện các nghiên cứu khoa học.
Trong ảnh là vị trí Luna-25 sẽ đổ bộ lên cực nam của Mặt trăng vào cuối tháng này. (Ảnh: Roscomos).
Giám đốc điều hành chương trình khoa học dài hạn của Roscosmos, Alexander Bloshenko cho biết, nước được cho xuất hiện ở Mặt trăng thông qua các sao chổi, bằng cách phân tích trầm tích băng các nhà khoa học có thể “khám phá ra điều gì đó mới về lịch sử của Mặt trăng cũng như các quy luật cơ bản của Vũ trụ”.
Luna-25 cũng sẽ nghiên cứu bức xạ trên Mặt trăng và bụi Mặt trăng, nhằm sử dụng kiến thức này để đảm bảo an toàn cho các sứ mệnh có người lái trong tương lai.
Người đứng đầu chương trình Mặt trăng tại Viện Hàn lâm Khoa học Nga Lev Zeleny nhận định, Nga và các đối thủ cạnh tranh cũng sẽ tìm kiếm các nguyên tố đất hiếm trên vệ tinh của Trái Đất.
Luna-25 là một phần của giai đoạn đầu tiên trong chương trình Mặt trăng của Nga. Giai đoạn ban đầu này (được gọi là "Sortie") dự kiến tạo ra một modul cơ sở của trạm Mặt trăng và thử nghiệm tàu vũ trụ "Eagle" có người lái. Ba nhiệm vụ Luna tiếp theo sẽ được Roscosmos thực hiện trong 10 năm tới.
Trong cùng giai đoạn đó Roscosmos sẽ thúc đẩy siêu tên lửa đẩy Yenisei.
Giai đoạn thứ hai sẽ bao gồm cuộc đổ bộ của các nhà du hành vũ trụ Nga từ năm 2025 đến năm 2035. Phi hành đoàn dự kiến sẽ dành hai tuần trên Mặt trăng và đặt nền móng cho một căn cứ lâu dài trên Mặt trăng.
Cuối cùng, đến năm 2040, Moskva hy vọng sẽ hoàn thành việc tạo ra một căn cứ trên Mặt trăng và hai đài quan sát.
Cuộc đua lên Mặt trăng
Đi trước Nga với các chương trình thám hiểm Mặt trăng trong thế kỷ 21 là Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ.
Chương trình Artemis của Cơ quan hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) đang tìm cách thiết lập sự hiện diện của con người trên Mặt trăng như một bước đệm cho việc khám phá Sao Hỏa trong tương lai. Washington hy vọng sẽ tạo ra căn cứ Mặt trăng của riêng mình vào cuối thập kỷ này.
Tên lửa siêu nặng SLS của Boeing dự kiến sẽ là phương tiện chính của chương trình. Thử nghiệm có người lái đầu tiên của nó dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 11/2024.
Các kế hoạch của Trung Quốc cũng tham vọng không kém, với việc Bắc Kinh dự kiến thiết lập căn cứ tự động trên Mặt trăng vào năm 2028 và gửi một sứ mệnh có người lái vào năm 2030.
Cuộc đua lên Mặt trăng hiện tại có sự tham gia của nhiều cường quốc, trong đó Mỹ có kế hoạch tham vọng lớn hơn cả. (Ảnh: Politico)
Ấn Độ đã tham gia "cuộc cạnh tranh Mặt trăng" trong những năm gần đây. Tàu đổ bộ Mặt trăng Chandrayaan-3 của họ đã bay quanh Mặt trăng và dự kiến sẽ hạ cánh cùng lúc với Luna-25 của Nga vào cuối tháng này. New Delhi cũng đang để mắt tới cực nam.
Ấn Độ đang lên kế hoạch gửi sứ mệnh Mặt trăng tiếp theo kết hợp với Nhật Bản trong khoảng thời gian từ 2026 đến 2028.
Bình luận về sự ra mắt của Luna-25, tờ Wall Street Journal cho biết nó đánh dấu sự khởi đầu của một cuộc chạy đua vào không gian mới – tương tự sự cạnh tranh giữa Mỹ và Liên Xô trong những năm 1950 và 1960.
Politico cũng đưa ra đánh giá tương tự, dẫn lời một chuyên gia nói rằng nếu nhiệm vụ thành công, đó sẽ là một “thành tựu khoa học và công nghệ to lớn” đối với Moskva.
Các phương tiện truyền thông phương Tây đều nhận định, bằng cách trở thành quốc gia đầu tiên hạ cánh xuống cực nam của Mặt trăng, Moskva sẽ chứng minh cho Bắc Kinh thấy công nghệ vũ trụ của họ tiên tiến như thế nào. Điều này, theo Politico, sẽ giúp củng cố vị thế của Nga trong kế hoạch chung của hai nước nhằm thiết lập tiền đồn trên Mặt trăng.
Tương tự, France 24 tuyên bố rằng vụ phóng hôm thứ Sáu là dấu hiệu rõ ràng rằng “Nga đang hy vọng tái xuất với tư cách là một bên tham gia chính trong lĩnh vực thám hiểm không gian”. Ngoài ra sứ mệnh Mặt trăng của Moskva cũng nhằm gửi tín hiệu địa chính trị cho phương Tây.