Ngày xưa, con người không biết uống sữa

Một cuộc phân tích gene mới về người cổ đại đã cho thấy trước khi ngành nông nghiệp và các trang trại sữa phát triển trong 8.000 năm qua thì con người đã không thể tiêu hoá được sữa.

Mặc dù tất cả mọi người đều uống được sữa ngay từ khi mới sinh ra, nhưng hầu hết dân số sẽ mất đi khả năng này trong giai đoạn 2-5 tuổi.

Vào thời gian này, cơ thể ngừng sản xuất eznyme lactaza giúp tiêu hoá đường có trong các sản phẩm sữa. Hầu hết người châu Á, cận sa mạc Sahara ở châu Phi, dân châu Mỹ gốc và cư dân đảo Thái Bình Dương ngày nay vẫn còn đặc tính kháng lactaza này.

(Ảnh: marvistavet)

Tuy nhiên, một đột biến gene ở người châu Âu và một số bộ phận châu Phi giúp họ tiếp tục sản xuất lactaza khi trưởng thành, và ở những vùng này, các sản phẩm từ sữa như pho mát, sữa chua là một thành phần chính trong thực đơn hằng ngày.

Các nhà nghiên cứu từ lâu vẫn chưa thể xác định khả năng tiêu hoá sữa xuất hiện cùng với hoạt động sản xuất bơ sữa hay ngược lại, các nông trang sữa phát triển ở những dân tộc có khả năng tiêu thụ sữa này.

Nay, các nhà nghiên cứu tại Đại học Mainz ở Đức và Đại học London ở Anh đã tìm ra câu trả lời sau khi phân tích ADN từ xương của 9 người thuộc thời kỳ đồ đá mới. Những người này đến từ các vùng trên khắp châu Âu và sống khoảng 8.000 năm trước. Nhóm nghiên cứu tìm thấy phiên bản của một gene giúp người châu Âu ngày nay sản xuất lactaza đã không có trong số những người cổ đại này.

Việc thiếu đi gene này cho thấy nông dân châu Âu thời xưa cũng chưa có khả năng tiêu hoá sữa chưa qua xử lý. Đây là một trong những bằng chứng trực tiếp cho thấy chọn lọc tự nhiên đã xảy ra ở một số dân tộc người, tác giả nghiên cứu Joachim Burger nói. "Nó cho thấy một kiểu gene gần như đã mất tích 8.000 năm trước và đã trở nên phổ biến ở hơn 70% dân số ngày nay, thông qua sự chọn lọc tự nhiên".

Nghiên cứu cũng bổ sung bằng chứng rằng những người ở trung tâm và phía bắc châu Âu ngày nay hầu hết là hậu duệ của một bộ phận nông dân sản xuất bơ sữa vào khoảng thiên niên kỷ thứ 5 trước Công nguyên.

"Khả năng uống sữa là một đặc điểm tiến hoá lợi thế nhất mà những người châu Âu có được trong giai đoạn gần đây. Không có enzyme lactaza, người trưởng thành uống sữa sẽ dễ bị tiêu chảy và sưng phù", đồng tác giả Mark Thomas nói.

"Lợi ích của khả năng uống sữa bao gồm: đó là một nguồn thực phẩm có mặt thường xuyên thay vì theo vụ mùa như các sản phẩm khác, chất lượng dinh dưỡng cao và là một đồ uống an toàn do không bị ô nhiễm bởi ký sinh trùng. Nhìn chung, chính khả năng uống sữa đã là một lợi thế giúp những người châu Âu cổ đại sống sót", Thomas nói. 

M.T.