Kính thiên văn Large Binocular trên núi Graham ở Arizona (Mỹ) đã giúp nhân loại có cái nhìn rõ ràng nhất về "Mặt trăng núi lửa" Io.
Dù mang tên nữ thần Io xinh đẹp trong thần thoại Hy Lạp, Mặt trăng Io của Sao Mộc lại là "hỏa ngục" khủng khiếp nhất trong Hệ Mặt trời với hàng trăm ngọn núi lửa liên tục phun trào.
Những hình ảnh mới từ Large Binocular cho thấy thế giới này thậm chí còn đáng sợ hơn tưởng tượng, khi ghi lại cận cảnh một sự kiện tái tạo bề mặt lớn xung quanh Pele, một trong những ngọn núi lửa nổi bật nhất của Mặt trăng.
"Mặt trăng núi lửa" Io của sao Mộc - (Ảnh: LARGE BINOCULAR TELESCOPE OBSERVATORY)
Theo Sci-News, Io lớn hơn một chút so với Mặt trăng - vệ tinh tự nhiên duy nhất của Trái đất.
Nó là vệ tinh trong cùng trong nhóm "Mặt trăng Galilean" của sao Mộc - ngoài Io còn có Europa, Ganymede và Callisto - do nhà bác học Galileo Galilei phát hiện đầu thế kỷ XVII
Mặt trăng này bị quá nhiều tương tác hấp dẫn giằng co: Từ sao Mộc, Europa cho đến Mặt trăng Ganymede lớn hơn cả sao Thủy.
Vì vậy, Io liên tục bị nén dẫn đến sự tích tụ nhiệt do ma sát bên trong nó, được cho là nguyên nhân khiến núi lửa hoạt động liên tục và lan rộng.
Những hình ảnh mà thiết bị SHARK-VIS từ Large Binocular chụp được cho thấy sự kiện tái tạo bề mặt lớn trong đó lớp trầm tích xung quanh núi lửa Pele đang bị bao phủ bởi các trầm tích phun trào từ Pillan Patera, một ngọn núi lửa lân cận.
Trong đó, 2 siêu núi lửa trông như cố nuốt chửng lấy nhau khi trầm tích dung nham sẫm màu và các lớp trầm tích sulfur dioxide màu trắng của Pillan Patera bao phủ một phần lớp trầm tích màu đỏ, giàu lưu huỳnh của Pele.
GS Imke de Pater từ Đại học California ở Berkeley (Mỹ) cho biết sự kiện gây ra ánh sáng khả kiến đáng kinh ngạc.
Không chỉ Pillan Patera đang cố bao bọc lấy Pele bằng dung nham, mà Pele cũng phun trào liên tục, phóng ra những luồng khí núi lửa cao tới 300 km.
Chỉ cần Pillan Patera tạm ngừng phun trào, trầm tích từ nó sẽ nhanh chóng bị trầm tích đỏ của Pele bao trùm ngược lại.
Bằng cách theo dõi các vụ phun trào trên bề mặt Io, các nhà khoa học hành tinh hy vọng sẽ hiểu rõ hơn về chuyển động do nhiệt của vật chất bên dưới bề mặt Mặt trăng, cấu trúc bên trong của nó và cuối cùng là cơ chế làm nóng thủy triều gây ra hoạt động núi lửa dữ dội.
Theo TS Al Conrad từ Đài quan sát Kính viễn vọng Large Binocular, điều này có thể giúp hiểu thêm về những hoạt động núi lửa mạnh mẽ đã giúp hình thành bề mặt của Trái đất và Mặt trăng thuở sơ khai. Bởi lẽ, cả địa cầu và vệ tinh của nó từng khởi đầu như những quả cầu lửa, hoạt động núi lửa liên tục, trước khi dần nguội đi.