Xuất hiện ở gần như mọi vùng biển trên toàn cầu, rong biển không chỉ quen thuộc với nhiều cộng đồng ven biển mà còn có thể đóng một vai trò vô cùng lớn cho cuộc chiến chống biến đổi toàn cầu.
Kho báu dần phát lộ
Giống nhiều cộng đồng ven biển trên thế giới, những người sống bằng nghề biển ở Vương quốc Anh thu hoạch và tiêu thụ rong biển trong nhiều thập kỷ. Ở xứ Wales, loại bánh đặc biệt của họ được làm từ một loại rong biển có tên laver. Món ăn này được tôn sùng tới mức nó được bảo hộ nguồn gốc xuất xứ.
Công dụng của rong biển không chỉ dừng lại ở bàn ăn. Ngày nay, nó được tìm thấy ở mọi thứ, từ mỹ phẩm và thức ăn gia súc tới các sản phẩm làm vườn hay bao bì.
Khi những lo ngại về môi trường, an ninh lương thực và biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, rong biển, thứ kho báu mọng nước nước với đầy đủ màu sắc, hình dạng và đặc biệt là hoàn toàn có thể ăn được, sẽ đóng một vai trò quan trọng trong tương lai bền vững của trái đất. Vương quốc Anh nhận thấy tầm quan trọng của nó và đang muốn hành động.
Hồi tháng 4, một dự án được gọi là "cơ sở công nghiệp rong biển đặc thù đầu tiên của Vương quốc Anh" đã chính thức được ra mắt. Các chuyên gia hy vọng sẽ sẽ khởi động việc thương mại hóa một lĩnh vực vốn rất phổ biến nhưng chưa được đầu tư đúng mức trên khắp thế giới.
Học viện Seaweed đã nhận được khoản vốn gần 500.000 USD của Chính phủ Vương quốc Anh để bắt đầu các nghiên cứu nhằm kích thích "sự phát triển nghề nuôi trồng rong biển ở Anh". Trước hết, dự án sẽ tập trung vào "các thị trường giá trị cao" và sử dụng các nghiên cứu của mình nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh toàn cầu cho các sản phẩm rong biển của Vương quốc Anh.
Tuy nhiên, trái với tưởng tượng của mọi người, ngành công nghiệp rong biển sẽ trông "rất khác" so với các hoạt động công nghiệp hóa nông nghiệp khác. Sẽ không có những cỗ máy khổng lồ, lặn xuống biển để thu hoạt rong hay hỗ trợ quá trình canh tác. Nhìn từ bên ngoài, đó chỉ là những chiếc phao nổi trên mặt nước mà phía dưới nó là những sợi dây dài với các đám rong biển khổng lồ. Việc thu hoạch cũng sẽ rất "thủ công".
Dẫu vậy, còn hàng loạt thách thức khác, từ xin giấy phép lập trang trại tới thiên tai, mưa bão, đe dọa ngành trồng rong biển. Sẽ cần vài năm để các nghiên cứu tìm ra mô hình tối ưu nhằm đưa sản xuất rong biển lên tầm công nghiệp.
Tìm kiếm mô hình hoàn hảo cho ngành công nghiệp... rong biển
Mối quan tâm của Vương quốc Anh đối với trồng trọt và thu hoạch rong biển hiện chưa tác động gì tới các hoạt động truyền thống. Tại hạt Cornwall đẹp như tranh vẽ ở mũi phía tây nam nước Anh, công ty rong biển Cornish vẫn đang tiếp tục những hoạt động mà họ đã làm từ năm 2012 tới nay đồng thời cung cấp cái nhìn sơ lược về cách ngành công nghiệp này có thể phát triển trong những năm tới.
Tim van Berkel, nhà đồng sáng lập kiêm CEO của công ty cho biết họ đang thu hoạch rong biển tự nhiên từ các bờ biển để làm thực phẩm. Năm 2017, doanh nghiệp này cũng bắt đầu nuôi rong biển từ bảo tử tại trang trại vẹm ngoài khơi Porthallow, một làng chài ở Cornish.
"Chúng phát triển dọc theo những sợi dây nằm lơ lửng trong nước. Trồng rong biển theo cách này cũng tương tự như nuôi vẹm. Doanh nghiệp hiện đang trồng 2 loại rong biển ở khu vực này. Ngoài ra, chúng tôi thu hoạch 6 loại rong biển tự nhiên quanh năm từ các vùng biển trên khắp đất nước", Berkel nói.
Cũng có nhiều khoanh nghiệp khác đang tìm cách ghi dấu ấn trong lĩnh vực này dọc khắp các bờ biển của Vương quốc Anh. Người ta cũng tập trung nuôi trồng các loại rong biển có nguồn gốc từ chính các vùng biển đó nhằm gia tăng năng suất.
Vào năm 2020, một báo cáo từ Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc đã mô tả nghề trồng rong biển là do "các nước Đông và Đông Nam Á thống trị". Đây là một ngành kinh doanh lớn và tạo ra 14,7 tỷ USD vào năm 2019 chỉ tính riêng giá trị của rong biển.
Những trang trại rong biển khổng lồ ở Trung Quốc, Indonesia cho thấy ngành công nghiệp này đã phát triển với quy mô lớn. Tuy nhiên, không chỉ ở châu Á, tại Mỹ, những trang trại khổng cũng mọc lên ở nhiều khu vực, từ New England tới Alaska và tây bắc Thái Bình Dương.
Tuy nhiên, giá trị kinh tế không phải tất cả. Các nhà khoa học tại Cục Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA) nhấn mạnh "rong biển hút CO2 và sử dụng chúng để phát triển. Nó cũng hấp thụ nito và phốt pho".
Trên toàn thế giới, ngành công nghiệp này đang tăng trưởng nhanh chóng trong 2 thập kỷ qua. Sản lượng rong biển toàn cầu tăng từ 10,6 triệu tấn năm 2000 lên 32,4 triệu tấn năm 2018. Tuy nhiên, cũng có những vấn đề, chẳng hạn như việc rong biển được trồng phát triển quá mạnh và xâm lấn môi trường xung quanh hay các trang trại trồng rong biển gây tác động tới môi trường.
Dẫu vậy, nếu so với lợi ích mà nó mang lại, các quốc gia vẫn mạnh tay đầu tư phát triển và đang tìm ra cách để quy hoạch mang lại hiệu quả lớn nhất để có một ngành công nghiệp phát triển bền vững.