Sao Mộc, hành tinh khổng lồ trong Hệ Mặt trời, nổi bật với một hệ thống Mặt trăng vô cùng phong phú và đa dạng.
Các nhà khoa học đã phát hiện hàng chục Mặt trăng quay quanh hành tinh này, nhưng câu trả lời cho câu hỏi "Sao Mộc có bao nhiêu Mặt trăng?" lại không đơn giản.
Ngày 14/10, NASA đã phóng tàu thăm dò Europa Clipper từ Trung tâm Vũ trụ Kennedy, Florida, hướng tới Europa – một trong những Mặt trăng nổi bật nhất của sao Mộc.
Ganymede - vệ tinh lớn nhất của sao Mộc nhô ra từ phía sau hành tinh khí khổng lồ trong hình ảnh của kính viễn vọng không gian Hubble. (Nguồn: NASA).
Europa được bao phủ bởi lớp băng dày và các dòng nước lỏng dưới bề mặt. Đây là một trong những nơi được các nhà khoa học kỳ vọng cao về khả năng hỗ trợ sự sống ngoài Trái đất.
Dù Europa rất đặc biệt, nhưng đây chỉ là một trong số rất nhiều Mặt trăng của sao Mộc. Theo Liên minh Thiên văn Quốc tế (IAU), hành tinh này hiện có 95 Mặt trăng được công nhận chính thức, nhưng con số thực tế có thể lớn hơn nhiều.
Bốn Mặt trăng lớn nhất và nổi tiếng nhất của sao Mộc là các vệ tinh Galilean, được nhà thiên văn Galileo Galilei phát hiện vào năm 1610. Chúng gồm:
- Ganymede: Mặt trăng lớn nhất trong Hệ Mặt trời.
- Callisto: Đặc trưng với bề mặt đầy hố va chạm cổ xưa.
- Io: Hoạt động núi lửa mạnh mẽ nhất trong Hệ Mặt trời.
- Europa: Ứng cử viên hàng đầu cho việc tìm kiếm sự sống ngoài Trái đất.
Bốn vệ tinh Galilean chiếm tới 99,97% tổng khối lượng của tất cả các vật thể quay quanh sao Mộc, mỗi Mặt trăng có kích thước ngang hoặc lớn hơn cả Mặt trăng của Trái đất. Đặc biệt, chúng còn có bầu khí quyển mỏng nhờ các hoạt động địa chất như núi lửa và băng tan.
Các hành tinh khác và "cuộc đua Mặt trăng"
Không chỉ riêng Sao Mộc, nhiều hành tinh khác trong Hệ Mặt trời cũng sở hữu hệ thống vệ tinh đáng kinh ngạc. Sao Thổ, hàng xóm của Sao Mộc, thậm chí còn vượt cả số lượng Mặt trăng.
Tính đến năm 2023, Sao Thổ giữ kỷ lục với 146 Mặt trăng được công nhận, trong đó nổi bật nhất là Titan – một Mặt trăng lớn với bầu khí quyển dày đặc, cùng mây, mưa và hồ làm từ methane. Titan cũng là một trong những nơi được kỳ vọng về khả năng hỗ trợ sự sống ngoài Trái đất, tương tự Europa.
Các sứ mệnh vũ trụ tương lai, như Europa Clipper (bắt đầu nghiên cứu Europa năm 2030) hay tàu thăm dò Dragonfly (dự kiến đến Titan năm 2034), sẽ giúp chúng ta khám phá sâu hơn về các Mặt trăng này và khả năng tồn tại sự sống ngoài Trái đất.
Nhà thiên văn học Statia Cook từ Đại học New York nhận định: "Việc nghiên cứu các Mặt trăng của sao Mộc và sao Thổ sẽ giúp nhân loại tiến một bước dài trong việc tìm kiếm dấu hiệu sự sống ở những nơi ngoài Trái đất".
Ngoài những Mặt trăng lớn được công nhận, sao Mộc còn có hàng nghìn "Mặt trăng nhỏ" – chủ yếu là các tiểu hành tinh và mảnh vụn không gian – vẫn quay quanh hành tinh khổng lồ này.