Đôi mắt của bạn có thể bị ngứa vì các phân tử oxy có hại phản ứng phụ làm tổn thương các tế bào giác mạc và tình trạng thiếu ngủ lâu dài dẫn đến chết tế bào giác mạc. Thiếu ngủ cũng làm hỏng lớp màng nước mắt, lớp màng bảo vệ mắt của chúng ta.
Giấc ngủ là điều cần thiết đối với tất cả các loài động vật nói chung để duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần của chúng. Tuy nhiên, thật không may, thiếu ngủ lại là vấn đề phổ biến của rất nhiều người bởi nhiều lý do khác nhau. Cho dù đó là do thói quen làm việc bận rộn, do chơi game khuya hoặc các bà mẹ đang nuôi con nhỏ không thể có được giấc ngủ trọn vẹn.
Trong tình trạng thiếu ngủ, bạn có thể cảm thấy rằng mắt mình đang trở nên rất khó chịu, thậm chí có thể bị ngứa. Đó có thể không phải là cảm giác ngứa ngáy thuần túy, mà là giác mạc bị tổn thương đang gây khó khăn cho chúng ta. Trước hết chúng ta sẽ tìm hiểu về giác mạc để hiểu tại sao thiếu ngủ lại làm cho mắt khó chịu.
Giác mạc là bề mặt rõ ràng phía trước của mắt. Nó giống như một chiếc áo khoác bảo vệ mắt giúp bảo vệ mắt khỏi nhiễm trùng, bụi bẩn và nước, đồng thời tập trung các tia sáng vào võng mạc cho tầm nhìn của chúng ta. Về cấu tạo, giác mạc là loại mô chứa protein được tạo thành từ các loại tế bào khác nhau có khoảng 5-7 lớp, được gọi là biểu mô giác mạc. Loại mô nhiều lớp này có các loại tế bào khác nhau, với một trong những loại chính là tế bào biểu mô giác mạc.
Xung quanh bề mặt giác mạc là một lớp bảo vệ mịn được gọi là mang nước mắt, nó là lớp đầu tiên mà ánh sáng chiếu vào khi nó chiếu vào giác mạc. Lớp màng nước này cung cấp độ ẩm cho mắt, vì thế mắt bạn sẽ không bị khô, nó cũng là một nguồn oxy cho các tế bào mắt và các phân tử bảo vệ sinh học khác.
Cấu trúc của giác mạc.
Cơ thể chúng ta duy trì các giác mạc quan trọng của nó theo cách rất tinh vi. Các tế bào giác mạc dược duy trì bởi một nhóm tế bào gốc được gọi là tế bào gốc biểu mô giác mạc. Các tế bào này có thể sinh trưởng và phát triển thành các tế bào biểu mô giác mạc để thay thế những tế bào cũ hoặc đã chết. Chu kỳ thay thế các tế bào giác mạc cũ bằng các tế bào mới được gọi là cân bằng nội môi.
Nếu bạn chẳng may bị quả bóng đập vào mặt và làm tổn thương măt, các tế bào gốc giác mạc của bạn sẽ phát triển thành các tế bào giác mạc trưởng thành nhanh hơn để thay thế các tế bào bị hư hỏng. Toàn bộ quy trình này diễn ra trong suốt cuộc đời của chúng ta. Nhưng đáng tiếc là thiếu ngủ sẽ phá vỡ sự cân bằng này, nguyên nhân gây ngứa mắt.
Phần lớn thời gian trong ngày, giác mạc sẽ tiếp xúc với tia cực tím mặt trời và oxy. Các tế bào giác mạc phá vỡ oxy này theo cách chuyên hóa để giải phóng Oxygen Species (ROS). Tia UV làm tăng tỷ lệ tạo ROS. Đây là những phân tử chứa oxy có phản ứng cao và không ổn định, làm hỏng protein, lipid và DNA của tế bào. Điều này cuối cùng sẽ làm cho các tế bào bị chết đi.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiếu ngủ làm tăng quá trình tạo ROS trong cơ thể. Điều thú vị là, một nghiên cứu cho thấy những người thiếu ngủ rơi nước mắt với mức ROS cao hơn . Điều này cho thấy thiếu ngủ cũng làm tăng nồng độ ROS trong mắt. Một nghiên cứu vừa được công bố vào tháng 4 năm 2022 được thực hiện trên chuột đã thúc đẩy chúng ta tiến gần hơn đến việc trả lời chính xác lý do tại sao mắt chúng ta bị ngứa. Theo đó, các phân tử oxy có hại phản ứng phụ này làm tổn thương các tế bào giác mạc, trong khi tình trạng thiếu ngủ kéo dài sẽ dẫn đến chết tế bào giác mạc.
Nhưng đó cũng chưa phải là bức tranh đầy đủ. Thiếu ngủ sẽ phá vỡ sự cân bằng chu kỳ tế bào giác mạc, tức là, cân bằng nội môi, khiến các tế bào gốc của giác mạc phân chia và phát triển nhanh chóng, tình trạng cạn kiệt xảy ra sớm hơn. Ngoài ra, các phân tử oxy phản ứng tiêu diệt các tế bào đã phát triển một cách nhanh chóng và các tế bào gốc biểu mô giác mạc phát triển nhanh hơn bình thường.
Thiếu ngủ làm cho tế bào tiền thân biểu mô giác mạc mở rộng quá mức thông qua việc phá vỡ cân bằng nội môi oxy hóa khử trong màng nước mắt.
Các biểu hiện gen của tế bào biểu mô giác mạc cũng bị gián đoạn. Nghiên cứu cho thấy hơn 300 gen không được biểu hiện như bình thường. Những thay đổi di truyền như vậy có thể giải thích tại sao các tế bào gốc biểu mô giác mạc phân chia nhanh chóng như vậy. Bên cạnh đó còn có các loại oxy phản ứng làm hỏng màng nước mắt - lá chắn an toàn cho giác mạc của chúng ta.
Tất cả những tác động sinh học nói trên làm cho giác mạc của chúng ta bị kích thích và khó chịu, dẫn đến việc chúng ta liên tục dụi mắt. Nhưng cũng đừng quá lo lắng, vì cơ thể chúng ta cũng có một cơ chế đối phó tuyệt vời để chăm sóc cho chính nó
Thiếu ngủ luôn là điều gây phiền hà cho nhiều người trên khắp thế giới, nhưng không phải ai cũng bị tổn thương mắt như nhau. Đó là bởi vì cơ thể chúng ta có nhiều phân tử tự bảo vệ để bảo vệ mắt khỏi những tổn thương như vậy. Ngoài việc cung cấp độ ẩm và bôi trơn, nó còn chứa các phân tử chống oxy hóa như vitamin C (axit ascorbic) và cysteine giúp bảo vệ giác mạc khỏi tác hại của ROS, hay tiết ra các enzym chống oxy hóa để phá vỡ các phân tử ROS.
Tuy nhiên, những sự phòng thủ như vậy không kéo dài mãi mãi. Cuối cùng, chứng thiếu ngủ đã hành hạ và những thiệt hại gây ra cho cơ thể là không thể phục hồi lại được. Nếu bị thiếu ngủ liên tục, tình trạng tổn thương màng nước mắt sẽ trở nên tồi tệ hơn. Điều này sẽ làm suy yếu khả năng bảo vệ của màng nước mắt (tức là khả năng chống oxy hóa của nó). Tại thời điểm này, gánh nặng stress oxy hóa vượt quá những gì cơ chế chống oxy hóa của mắt có thể xử lý, dẫn đến tổn thương oxy hóa. Điều tốt nhất bạn có thể làm cho cơ thể bây giờ là đảm bảo bạn có được giấc ngủ ổn định và chất lượng.
Một số người không có được giấc ngủ đầy đủ thường xuyên. Trong trường hợp đó, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ của bác sĩ nhãn khoa của bạn và có thể mua một số loại thuốc nhỏ mắt có thể làm dịu sự khó chịu của bạn. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng một giấc ngủ chất lượng cao là điều tốt nhất bạn có thể làm để duy trì sức khỏe tốt - cho đôi mắt và mọi bộ phận khác trên cơ thể.
Hy vọng sẽ có những nghiên cứu sâu hơn sẽ tập trung vào việc phát triển thuốc nhỏ mắt chống oxy hóa hoặc thuốc có thể giúp loại bỏ rối loạn di truyền trong mắt, có thể giúp chống lại những sự khó chịu về mắt ở những người thiếu ngủ.