Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Vực bẫy trâu Head-Smashed-In của Canada là Di sản văn hóa thế giới năm 1981.
Vực bẫy trâu Head-Smashed-In - Di sản văn hóa thế giới tại Canada
Vực bẫy trâu Head-Smashed-In nằm tại chân dãy núi Rocky, khu vực này có độ cao tăng dần từ vùng đồng cỏ lên trên. Vực bẫy trâu nằm cách Fort Macleod, Alberta khoảng 18 km về phía tây bắc.
Vực bẫy trâu được hình thành từ khoảng gần 6000 năm trước, các nhà khoa học, khảo cổ học cho rằng vực bẫy trâu Head-Smashed-In tại Cannada đươc sử dụng khoảng 5.500 năm trước. Nó được người dân bản địa hình thành để giết trâu bằng cách lùa chúng ra một vách đá cao rồi cho chúng ngã xuống vực. Các vực dùng để giết trâu thường có chiều cao khoảng 11 mét. Với người dân tiền sử, việc thiếu các dụng cụ, công cụ cần thiết làm cho việc giết trâu để thịt trở thành vấn đề vô cùng khó khăn, vất vả, chính vì lý do đó mà những vực dùng để giết trâu này được hình thành.
Vực bẫy trâu Head-Smashed-In vốn là một khu vực gần nơi chăn thả gia súc tại đồi Rorcupine. Người dân bản địa từ hàng nghìn năm trước chăn thả gia sức tại vùng đồi này, khi muốn giết trâu, họ sẽ lùa đàn trâu đi theo hướng vách đá từ từ đi dần lên cao. Những người tham gia "lùa trâu" thường là thanh niên, được lựa chọn đào tạo và biết rất rõ về chăn nuôi cũng như hành vi của động vật. Những người này sẽ lùa trâu vào con đường đã được định sẵn, theo dõi hành vi của động vật, để những con trâu chạy trước sẽ bị lực của đàn phía sau đẩy mà lao xuống vực. Phía dưới những vực này thường có đá lởm chởm, và có độ cao giảm dần. Những con trâu bị rơi xuống vực thường là chết ngay hoặc ít nhất cũng đã gẫy chân, bất động. Trâu sau khi rơi xuống vực sẽ được chuyển về một khu nông trại gần đó để xử lý. Các khu nông trại xử lý trâu thường nằm ngay trong khu vực, cách cách vực bẫy không xa. Khu vực xử lý trâu, mổ thịt trâu luôn luôn cung cấp đủ những dụng cụ cần thiết để phục vụ việc mổ và giết trâu, kể cả nước ngọt.
Hình ảnh lùa trâu xuống vực bẫy trâu cho thấy cách thức giết trâu của con người từ cách đây hàng nghìn năm.
Người xưa dùng thịt trâu để phục vụ nhu cầu ăn, xương trâu sau khi róc khỏi thịt được dùng để làm công cụ, nhà ở còn phần da thì làm quần áo.
Vực bẫy trâu Head-Smashed-In vì thế không chỉ là một di chỉ mà trước kia người ta dùng để bẫy, giết trâu. Khu vực này còn có ý nghĩa lớn hơn rất nhiều việc đơn thuần cung cấp thực phẩm cho cuộc sống. Nó thể hiện được sự sáng tạo, trí tuệ của người xưa – thời mà các dụng cụ chăn nuôi, giết mổ gia xúc còn rất thô sơ. Không chỉ có vậy, khu vực này còn có ý nghĩa văn hóa, lịch sử bởi nó là nơi ghi lại những minh chứng về cuộc sống của người thổ dân Canada trong một thời kỳ.
Vực bẫy trâu Head-Smashed-In đã bị lãng quên trong một thời gian dài, đặc biệt là kể từ khi người Châu Âu bắt đầu xuất hiện ở khu vực này. Địa điểm này đã được nhắc đến lại bắt đầu từ năm 1880 bởi các nhà khoa học, khảo cổ. Đến năm 1938, lần đầu tiên khu vực này được khai quật theo dự án của Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Hoa Kỳ. Mãi đến năm 1968, Chính phủ Canada mới chính thức ghi nhận đây là một di tích lịch sử của vùng, và đến năm 1979 mới được công nhận là di tích lịch sử quốc gia.
Năm 1987, Chính phủ Canada cho thành lập trung tâm văn hóa Head-Smashed-In, trung tâm bao gồm những khu vực khác nhau trong đó có khu vực tự nhiên chính là môi trường tự nhiên tại vực bẫy trâu và khu vực trưng bày, là nơi tái hiện lại cuộc sống, cảnh bẫy trâu của người xưa. Khi đến thăm quan trung tâm này, du khách sẽ được đến thăm quan những vách núi mà trước kia dùng để bẫy trâu và cả khu vực trưng bày những bộ xương, dụng cụ mổ trâu và những hình ảnh về cuộc sống của người dân trong khu vực từ hàng nghìn năm trước.
Trung tâm trưng bày hiện vật dụng cụ giết mổ trâu, những hình ảnh bẫy trâu và những bộ xương trâu phục vụ khách thăm quan du lịch.
Vực bẫy trâu Head-Smashed-In được Unesco công nhận theo tiêu chí (vi); Đây là một khu vực rộng lớn và được bảo quản rất tốt, nó không chỉ có giá trị lịch sử và còn là minh chứng cho cách chăn nuôi, chăn thả, giết mổ gia xúc của con người cách đây 6.000 năm.