Những ngọn núi đá vôi thấp thoáng được gọi là địa hình karst ẩn hiện giữa hệ thống sông, vịnh và thung lũng ở miền Bắc nước ta. Hệ sinh thái karst và những cánh rừng rậm rạp bao phủ địa hình này đã tạo nên môi trường sống mang lại sự đa dạng sinh học phong phú. Tại đây, phát hiện nhiều loài là đặc hữu của khu vực, có nghĩa là chúng chỉ tồn tại ở đó.
Vào năm 2019, tại khu vực này, một nhóm các nhà khoa học nghiên cứu về đa dạng sinh học đã tình cờ bắt gặp một loài rắn mới được mô tả là tuyệt đẹp.
Theo hãng tin CNN, thoạt nhìn, con vật có lớp vảy màu tối, nhưng khi có ánh sáng chiếu vào, lớp vảy sáng lấp lánh, chuyển qua giữa hai màu xanh lam và xanh lục. Vảy của loài rắn này khá nhỏ, có vân, trải rộng ra thay vì chồng lên nhau, không giống bất kỳ loài rắn nào được biết đến.
Các nhà khoa học dày dạn kinh nghiệm ban đầu rất bối rối vì không biết nó thuộc loài nào nhưng sau đó họ nhận ra rằng đây là loài rắn chưa từng được phát hiện trên thế giới.
"Đó thực sự là khoảnh khắc thực sự thú vị", Aryeh Miller, nghiên cứu sinh ở Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên thuộc Viện Smithsonian, thành viên trong đoàn, chia sẻ. "Mẫu vật trông rất khác biệt, tới mức chúng tôi không thể lập tức nhận biết".
Loài rắn mới có những chiếc vảy màu xà cừ. (Ảnh: Smithsonian).
Nhóm nghiên cứu đến từ Viện Smithsonian và Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam công bố phát hiện trên tạp chí Copeia hôm 7/12. Họ tìm thấy con rắn ở tỉnh Hà Giang, Việt Nam, giáp biên giới Trung Quốc. Loài rắn mới không có thụ thể cảm nhận ánh sáng gắt trong mắt, chứng tỏ nó đào hang dưới lòng đất hoặc sống dưới lá cây. Những loại rắn kiểu này đặc biệt khó tìm do chúng không sống trên mặt đất.
Các nhà nghiên cứu xác định con rắn là một loài trong họ Achalinus hiếm gặp, còn gọi là "rắn vảy kỳ lạ" vì những chiếc vảy của chúng trải rộng thay vì xếp chồng lên nhau như phần lớn loài rắn khác. Cho tới nay, giới nghiên cứu chỉ biết 13 loài thuộc họ này, 6 trong số đó đến từ Việt Nam. "Trong 22 năm khảo sát bò sát ở Việt Nam, tôi mới thu thập được 6 con rắn vảy kỳ lạ", ông Nguyễn Quảng Trường, Phó Viện trưởng Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho biết. "Đây là một trong những nhóm bò sát ít được nghiên cứu nhất".
Mẫu vật rắn quý hiếm ở Việt Nam.
Nhóm nghiên cứu đặt tên cho loài rắn mới là Achalinus zugorum nhằm vinh danh người quản lý bò sát và động vật lưỡng cư đã nghỉ hưu ở Smithsonian. Họ Achalinus phân nhánh từ cây tiến hóa sớm hơn các nhóm khác, nghĩa là chúng có hình dáng và hành vi khác nhiều loài rắn. Các nhà nghiên cứu hy vọng chúng có thể mang thông tin quan trọng về quá trình tiến hóa của rắn.
Sau khảo sát sơ bộ, nhóm nghiên cứu mang mẫu vật trở lại Smithsonian để lấy mẫu và giải trình tự ADN. Con rắn sẽ sớm được gửi trở lại Việt Nam. Trong nghiên cứu, các nhà khoa học cũng nhấn mạnh nguy cơ đe dọa đa dạng sinh quyển và hệ sinh thái ở Việt Nam như khai thác đá, chặt phá rừng và săn bắt động vật quá mức.
Chuyên gia Miller nhấn mạnh: "Một số loài duy nhất của khu vực này đã biến mất trước khi chúng được mô tả".