Vì sao cá ông chuông được gọi là cá voi sát thủ giả?

462

Cá ông chuông, tên khoa học Pseudorca crassidens, là một loài cá heo thuộc họ Delphinidae. Đây là thành viên lớn thứ ba của họ Cá heo đại dương. Chúng còn có một cái tên gọi khác là cá voi sát thủ giả!

Tại sao lại gọi là cá voi sát thủ giả?

Năm 1843, hộp sọ của một loài cá voi đã được khai quật ở Lincolnshire Moors gần Stamford, Anh, từ đại dương cách đây 126.000 năm. Nhà cổ sinh vật học người Anh Richard Owen đã so sánh hộp sọ này với hộp sọ của cá voi hoa tiêu vây dài, cá voi beluga và cá heo Richter, sau đó đặt nó vào chi Porpoise, gọi nó là "cá voi răng dày"; vào năm 1846, nhà động vật học John Edward Gray tin rằng hộp sọ của "cá voi răng dày" này rất giống với hộp sọ của cá voi sát thủ nên đã xếp nó vào chi Orca. Gray vào thời điểm đó tin rằng loài cá voi sát thủ này có lẽ đã tuyệt chủng.

Ảnh minh họa.

Nhưng vào tháng 8 năm 1861, một con "cá voi răng dày" thực sự đã mắc cạn ở bờ biển vịnh Kiel, Đan Mạch. Nhà động vật học Johannes Theodor Reinhardt đã nghiên cứu về con "cá voi răng dày" mắc cạn này. Vào tháng 11 cùng năm, một đàn "cá voi răng dày" lại mắc cạn! Với đủ mẫu vật, Reinhardt cuối cùng đã xác định được "cá voi răng dày" không phải cá heo hay cá voi sát thủ! Nhưng hộp sọ của nó thực sự rất giống với cá voi sát thủ, bởi vậy người ta đã đặt cho nó một cái tên khác là "cá voi sát thủ giả" và tên tiếng việt của loài này thường được gọi là cá ông chuông.

Cá voi sát thủ giả đôi khi bị nhầm lẫn với cá voi sát thủ lùn, cá voi sát thủ giả có thể được nhận dạng bởi kích thước lớn hơn và chân chèo cong, độc đáo, khác biệt với loài của chúng. Trái ngược với cơ thể tối màu của chúng, cá voi sát thủ giả có màu sáng hơn ở mặt dưới với các mảng màu xám nhạt hoặc trắng.

Hiện nay, cá voi sát thủ giả được xếp vào phân họ đầu tròn của họ Delphinidae. Chúng không có quan hệ họ hàng gần gũi với cá voi sát thủ, nhưng lại có quan hệ gần gũi hơn với cá voi hoa tiêu và cá voi ngắn- cá heo mỏ.

Cá voi sát thủ giả thường được tìm thấy ở Đại Tây Dương, Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, và đặc biệt phổ biến ở vùng biển nhiệt đới hoặc ôn đới. Thỉnh thoảng chúng săn mồi ở vùng nước nông, nhưng thường thì chúng thích ở vùng nước sâu hơn.

Cá voi sát thủ giả có tổng thể màu đen hoặc xám đen với các đường màu sáng hơn ở hai bên bụng; đầu có hình nón cùn và trán có hình quả dưa; chiều dài cơ thể con đực có thể đạt tới 3,7-6,1 mét, và chiều dài cơ thể con cái là 3,5 -5 mét, nặng từ 917 đến 1.842 kg, thân hình thon thả, chân chèo thuôn nhọn; Vây lưng hình liềm, nhô ra từ giữa lưng, vây ngực nhọn, hàm trên có chiều dài vượt quá hàm dưới, hơi nhô ra ngoài.

Cá voi sát thủ giả rất dễ được nhận biết bởi thân hình dài, bóng mượt, màu đen hoặc xám đen. Chúng có cái đầu hẹp đặc biệt với mõm tròn, nhô ra và không có mỏ rõ rệt. Cá voi sát thủ giả có thể được nhận biết nhờ một vây lưng nhỏ, thon ở giữa lưng.

Cá voi sát thủ giả cũng có tính xã hội cao, chúng thường tụ tập thành đàn với số lượng từ vài con đến hàng trăm con. Trong những nhóm lớn , đôi khi chúng sẽ chia thành các nhóm nhỏ hơn, trung bình khoảng 18 thành viên. Các nhóm được tạo thành từ mọi lứa tuổi và giới tính. Bởi vì chúng luôn hoạt động theo nhóm nên mỗi lần mắc cạn thường có quy mô lớn và các vụ mắc cạn liên quan xảy ra hầu như hàng năm.

Các nhà nghiên cứu ước tính rằng trong tự nhiên, con đực sống trung bình 57,5 năm và con cái sống trung bình 62,5 năm.

Cá voi sát thủ giả cái trưởng thành và bắt đầu sinh sản vào khoảng 10 tuổi. Trong khi cá voi sát thủ giả cái có thể sống tới 62,5 tuổi và con đực có thể sống tới 57,5 tuổi.

Cá voi sát thủ giả có thể sinh sản quanh năm nhưng mùa sinh sản cao điểm là vào cuối mùa đông đến đầu mùa xuân. Nếu con cái không thụ thai sau lần rụng trứng đầu tiên, nó sẽ tiếp tục rụng trứng cho đến khi có thai. Sau khi sinh con, con cái sẽ không sinh sản trong thời gian trung bình là 6,9 năm. Sau khi một con cá voi sát thủ giả được sinh ra, nó được mẹ chăm sóc và cho bú tới 24 tháng.

Cá voi sát thủ giả là loài ăn thịt, chủ yếu ăn cá và mực, nhưng thỉnh thoảng chúng cũng săn một số động vật có vú ở biển như hải cẩu, sư tử biển, v.v. Tuy nhiên, các cuộc khảo sát đã chỉ ra rằng việc chúng mắc cạn thường là do đuổi theo hải cẩu vào vùng nước nông.

Ước tính có khoảng 60.000 con cá voi sát thủ giả ở các đại dương. Tuy nhiên, chúng ta không biết con số chính xác vì loài này rất khó để các nhà khoa học nghiên cứu một cách chắc chắn.

Mối đe dọa chính đối với cá voi sát thủ giả là do con người săn bắt vì chúng là mối đe dọa đối với nghề cá, chúng có thể học cách xé lưới đánh cá để ăn trộm cá trong lưới của ngư dân. Ở một số vùng nhiệt đới phía đông Thái Bình Dương, chúng thậm chí còn bị săn bắt để lấy thịt.

Mặc dù cá voi sát thủ giả bị con người săn lùng và mắc cạn hàng loạt hàng năm nhưng quần thể của chúng vẫn được coi là ổn định. Bởi vậy, vẫn có một số quốc gia săn bắt chúng để làm thực phẩm hoặc coi chúng là mối đe dọa đối với nghề cá, trong khi đó, hầu hết các quốc gia khác đều liệt chúng vào danh sách động vật được bảo vệ.

Cập nhật: 02/12/2023 PNVN