Nhiều loài vật có khứu giác rất thính, thậm chí chúng có thể ngửi thấy các tín hiệu hóa chất cho biết con người đang sợ hãi.
Từ lâu, nhiều người đã quan tâm đến việc liệu loài vật có biết được con người đang sợ hãi hay không. Tuy nhiên, để có được câu trả lời không phải việc dễ dàng.
Vậy động vật có thực sự ngửi thấy mùi sợ hãi không?
Các nhà khoa học đã tìm hiểu xem chó có ngửi thấy mùi sợ hãi ở người hay không. (Ảnh: Chalabala/Getty Images).
Để đi tìm câu trả lời, các nhà nghiên cứu không cho các con vật được mang ra thí nghiệm nhìn thấy con người, vì một số loài vật chẳng hạn như chó, biết cảm nhận biểu hiện và cử chỉ của cơ thể con người. Thay vào đó, họ tập trung tìm hiểu phản ứng của các loài vật, trong đó có chó và ngựa, đối với các mùi khác nhau của cơ thể con người khi họ xem các đoạn video vui vẻ và đáng sợ.
Trong một nghiên cứu ở ngựa, được công bố năm 2023 trên tạp chí Báo cáo Khoa học, các nhà nghiên cứu cho những người tình nguyện xem các nội dung hài kịch trong một ngày và xem phim rùng rợn vào ngày hôm sau.
Sau đó, họ thu lại mẫu mồ hôi của những người này kèm theo bảng câu hỏi khảo sát mức độ vui vẻ hoặc sợ hãi mà họ cảm thấy khi xem. Tiếp theo, các nhà khoa học cho những con ngựa thí nghiệm ngửi mẫu mồ hôi của những người này để xem chúng có phân biệt được mùi khi con người vui vẻ và khi sợ hãi hay không.
Tác giả chính của nghiên cứu, Nghiên cứu sinh Tiến sĩ Plotine Jardat ở Trường đại học Tours, Pháp, cho biết: "Ban đầu, chúng tôi không chắc những con ngựa có thể phân biệt giữa hai mùi hay không, nhưng chúng có phản ứng khác nhau tùy theo mẫu mồ hôi mà chúng ngửi. Khi lũ ngựa ngửi mẫu mồ hôi vui vẻ, chúng chỉ ngửi bằng lỗ mũi bên trái.
Điều đó cho thấy phần não chúng sử dụng để phân tích mùi đó. Ở tất cả các loài vật, hai bán cầu não có chức năng khác nhau, và trong tình huống cảm xúc, dường như mùi của mẫu mồ hôi vui vẻ được lũ ngựa nhận thức là mùi tích cực. Còn khi được ngửi mẫu mồ hôi của người xem phim rùng rợn, chúng phản ứng rất khác, không chỉ hít ngửi mẫu lâu hơn mà còn dùng cả hai lỗ mũi để cảm nhận".
Tuy vậy, Jardat cũng cho biết điều đó không có nghĩa là lũ ngựa biết "sợ hãi" là gì.
"Không phải là khi ngửi thấy mùi của một loài khác thì trong đầu lũ ngựa hiện lên từ "sợ hãi", nhưng giờ đây chúng ta biết chắc rằng ngựa có thể phân biệt các mùi sinh ra khi con người ở trạng thái cảm xúc khác nhau", Plotine Jardat chia sẻ.
Điều này đặt ra câu hỏi "cơ thể con người sinh ra những hợp chất cụ thể nào qua mồ hôi khiến cho lũ ngựa thay đổi hành vi?"
Các nhà nghiên cứu cho rằng tín hiệu hóa học, là những chất hóa học do động vật sinh ra và có thể ảnh hưởng đến hành vi của một động vật khác, chính là nguyên nhân gây ra phản ứng của lũ ngựa.
Ở người, có một số hợp chất trong mồ hôi, như là adrenaline hoặc androstadienone có thể gây ra sự thay đổi mùi khi con người sợ hãi. Những hợp chất này cũng có thể mang "thông tin cảm xúc" từ một loài này đến một loài khác.
Một nghiên cứu khác được thực hiện với loài chó đã được công bố trên tạp chí Nhận thức Động vật vào năm 2018.
Các nhà khoa học cho những con chó tha mồi (labrador retriever) ngửi các mẫu mồ hôi của những người nam sau khi họ xem các đoạn video vui vẻ hoặc đáng sợ. Họ để các mẫu mồ hôi trong một chiếc hộp mở nắp và đặt chiếc hộp trong một căn phòng đóng kín có hai người: 1 người lạ và 1 người chủ của con chó. Cũng giống như lũ ngựa ở nghiên cứu trên, những con chó tha mồi này có phản ứng khác biệt tùy vào mùi mồ hôi của người sợ hãi hay vui vẻ.
Trưởng nhóm nghiên cứu, Giáo sư động vật học Biagio D'Aniello ở Trường đại học Naples Federico II, Ý, cho biết khi những con chó ngửi thấy mùi của người vui vẻ, chúng tăng tương tác với người lạ trong căn phòng. Nhưng khi ngửi thấy mùi của người sợ hãi, chúng phản ứng hoàn toàn khác, chúng đi đến với người chủ hoặc đi về phía cửa và cố gắng ra khỏi căn phòng.
Các nhà nghiên cứu ở Trường đại học Naples Federico II cũng có kết luận giống các nhà khoa học ở Trường đại học Tours, rằng phản ứng của những con chó có thể là do tín hiệu hóa học, điều này cho thấy sự giao tiếp cảm xúc giữa các loài là có thật.