Sự kết hợp đáng sợ của các yếu tố địa chất và địa lý đã khiến người dân trên quần đảo Samoa chẳng có bất kỳ cơ hội nào để thoát trận sóng thần hôm 29/9.
Tâm chấn của trận động đất có cường độ từ 8 tới 8,3 độ Richter vào 0h48 giờ Hà Nội ở Thái Bình Dương nằm ngay dưới đáy đại dương, nghĩa là sức mạnh của nó bị thất thoát rất ít. Hơn nữa, địa chấn lại xảy ra ở độ sâu rất lớn so với đáy biển (khoảng 18 km) nên có thể gây nên những cơn sóng cực lớn và lan nhanh hơn trong đại dương. Vị trí của American Samoa khá gần tâm chấn (khoảng 200 km) nên tầng nước nông trên mặt bề mặt đại dương không đủ sức để chặn sóng thần từ bên dưới. Thông thường tốc độ của sóng thần giảm khi va chạm với tầng nước nông.
Một xe hơi mắc kẹt trên tường của một tòa nhà tại cảng Pago Pago thuộc American Samoa sau trận sóng thần hôm 29/9. (Ảnh: Reuters). |
Tất cả những yếu tố trên khiến đợt sóng thần đầu tiên trào lên khoảng 13 phút sau khi mặt đất rung chuyển và tấn công quần đảo Samoa. Trong khoảng thời gian đó hệ thống máy tính của Trung tâm cảnh báo sóng thần Thái Bình Dương (Hawaii, Mỹ) lại gặp sự cố khiến các chuyên gia không thể đưa ra cảnh báo sóng thần kịp thời.
"Đây là loại động đất có khả năng phá hủy những khu vực gần tâm chấn và thật không may là nó lại xảy ra gần quần đảo Samoa", hãng tin AP trích lời Stuart Weinstein, phó giám đốc Trung tâm cảnh báo sóng thần Thái Bình Dương, nói.
Sau khi văn phòng của cơ quan dự báo thời tiết ở thủ đô Pago Pago của American Samoa rung lắc mạnh, một quan chức ở đây lập tức gọi điện thoại tới Trung tâm cảnh báo sóng thần Thái Bình Dương. Trong khi đó, người đứng đầu cơ quan dự báo thời tiết liên lạc với Bộ An ninh nội địa Mỹ để kích hoạt hệ thống cảnh báo sóng thần. Trước 7h sáng ngày 29/9 theo giờ địa phương, cảnh báo được đưa lên các kênh truyền hình và đài phát thanh.
Các nhân viên cứu hộ khiêng thi thể một bé gái mà họ tìm thấy tại cảng Pago Pago sau trận sóng thần. (Ảnh: Reuters). |
Nhưng tất cả những biện pháp đó được thực hiện quá muộn. 4 đợt sóng thần cao tới 4,5-6 m tràn bờ biển với tốc độ lên tới 848 km/h (tương đương tốc độ của máy bay Boeing 747). Tốc độ của sóng khi chạm đất liền là 50 km/h. Điều đó có nghĩa là nếu ai đó nhìn thấy sóng thần thì người đó sẽ không kịp chạy thoát. Tính tới hôm nay tổng số người chết đã vượt qua con số 120.
Sóng thần là những đợt sóng cao do động đất gây nên. Chiều cao của chúng có thể lên tới 30m. Sóng thần có thể ập vào bờ trong khoảng một giờ, rút ra biển rất nhanh rồi trở lại vài giờ sau đó. Nếu gặp một số điều kiện thuận lợi hơn, trận sóng thần hôm qua có thể trở thành thảm họa khủng khiếp hơn trận sóng thần từng giết chết hơn 150.000 người tại châu Á vào năm 2004.