Chim đuôi seo

(Ảnh: helmut-zimmer)

Tên khoa học là Pharomachrus mocinno, còn gọi là chim quetzal. Thời xưa ở Trung Mỹ, chỉ có thầy tu và những người thuộc tầng lớp trên mới được đeo lông của loại chim này. Bất kỳ thường dân nào bị phát hiện có cất giấu những cái lông này đều bị mang ra giết chết. Với nền văn hóa Maya xưa, lông chim đuôi seo rất quý, giá trị hơn cả vàng. Hễ ai giết một con chim đuôi seo sẽ bị tội tử hình. Cả người Maya lẫn người Aztec đều thờ cúng chim thiêng quetzal. Đối với họ, loại chim này có mối quan hệ gần gũi với thần rắn Quetzalcoatl. Đến thời thực dân, chim đuôi seo trở thành biểu tượng của sự tự do, nó trở thành quốc huy của nước Guatemala. Tên của loại chim này cũng được dùng để đặt cho đồng tiền (đồng tiền quetzal của Guatemala)

Sở dĩ loại chim này có vẻ linh thiêng như vậy là vì dáng hình hết sức đặt biệt của chúng. Bộ lông của chúng có màu sắc sặc sỡ, nổi bật lên là 2 màu: xanh lá cây và đỏ. Chim trống rất đẹp: mỏ ngắn, màu vàng, có những cái lông dài phủ trên đuôi, hợp lại thành hình chữ V. Những cái lông màu xanh đặc biệt đó có thể dài đến 105m, chúng đạt đến chiều dài tối đa khi chim đuôi seo được 3 năm tuổi, chim đuôi seo trưởng thành có thân mình dài khoảng 35cm. Trong khi đó, chim mái lại có mỏ đen, không có lông dài phủ trên đuôi, bộ lông cũng có màu tối hơn với hai màu xanh lá và nâu.

(Ảnh:  cayaya-birding)

Thức ăn chủ yếu của loại chim này là thực vật côn trùng, động vật không xương sống, ếch nhái và thằn lằn.

 Mùa sinh sản kéo dài từ tháng 3 đến tháng 6, đến mùa này chim trống nhảy múa, kêu và hót để tán tỉnh, thu hút chim mái trông rất vui mắt. Khi đã thành cặp, cả hai cùng nhau làm tổ, chúng dùng mỏ để đục khoét vào thân cây. Cái lỗ này có đường kính khoảng 10-11cm, cách mặt đất khoảng 5-14m, và thường ở trên thân cây mục. Không giống với những loại chim khác, chim đuôi seo không lót tổ bằng bất cứ thứ gì, chúng đẻ trứng vào đó khoảng 2 trứng. Trứng chỉ to chừng 35x30mm.

Trứng được chim bố mẹ thay phiên nhau ấp suốt 17-18 ngày. Chim mái ấp trứng suốt đêm và lúc giữa ngày, còn chim trống lại ấp trứng vào sáng sớm và buổi chiều. Do cái đuôi quá dài, khi đến lượt mình ấp trứng, chim trống phải nằm lên trên trứng với những cái lông đuôi dài bẻ cong về trước, cong qua trên đầu nó và treo tòn ten ra bên ngoài lỗ cây. Chính vì thế, cuối mùa sinh sản, bộ lông đuôi tuyệt đẹp này bị hư hại nặng và rơi ra vì chim trống thường chui vào và chui ra khỏi tổ. Tuy nhiên, một thời gian sau những cái lông dài kỳ lạ này sẽ mọc trở lại.

Con non ở trong tổ khoảng 30 ngày, suốt tuần đầu tiên con non ăn côn trùng mà chim bố mẹ mang về tổ. Những thứ gì là rác thải đều bị hất ra ngoài tổ - do không lót ổ và nhờ biết giữ vệ sinh như vậy nên tổ của chúng rất sạch sẽ.

Vào khoảng tuần thứ 3, chim non ra khỏi tổ và được chim bố dạy bay. Nhưng chim bố chỉ chú ý đến con chim non đầu tiên cố gắng bay, trong khi đó đứa con thứ 2 bị bỏ quên. Nhưng chẳng bao lâu sau, cả 2 chim non đều có thể bay được một cách thật tự tin và chúng sẽ mãi mãi rời khỏi cái tổ mà chúng đã chào đời. Tuy nhiên, chim non vẫn tiếp tục ở gần bên bố mẹ thêm một thời gian nữa.

(Ảnh: helmut-zimmer)

Ngoài ra, chim đuôi seo còn có nhiều đặc điểm khác lạ nữa. Mỗi bàn chân của chúng đều có 4 ngón: 2 ngón trước, 2 ngón sau. Ngón thứ nhất và thứ 2 chĩa ra sau, còn ngón thứ 3 và thứ 4 lại hướng về trước. Điều này làm cho bàn chân của chúng yếu ớt. Ngón chân thứ nhất và thứ 2 không thể cử động được. Da chim đuôi seo mỏng, dễ rách, do đó lông của chúng cũng dễ rụng. Trên đầu chim đuôi seo, có một chùm lông xanh tua tủa trông giống như cái mào. Tiếng kêu của chúng vừa lạ, vừa rất lớn.

Chim đuôi seo thường sống trong những vùng rừng núi ở độ cao khoảng 1,2-3km so với mặt biển. Khí hậu ở đó hơi lạnh, chúng sống ở những tầng thấp của rừng, thường bay chuyền từ cành này sang cành khác để kiếm ăn. Loại chim đặc biệt này phân bố suốt từ Nam Mexico đến Panama. Khách du lịch đến đây rất thích được ngắm nhìn vẻ đẹp lạ lùng của loại chim kỳ diệu ày, hiện chúng được luật pháp bảo vệ ở Mexico, Guatemala, Costa Rica và Panama.

(Ảnh: oiseaux)