Không khó để tưởng tượng việc thảm họa diệt vong sẽ đến với con người như thế nào. Nguyên nhân có thể đến từ chiến tranh hạt nhân toàn diện cho đến các vụ thiên thạch khổng lồ va chạm hay một dịch bệnh diệt vong nào đó.
Tuy nhiên, giả sử sau thảm họa diệt vong nào đó có một ai đó sống sót thì sẽ cần bao nhiêu người để giữ cho nhân loại có thể tiếp tục phát triển. Câu trả lời ngắn gọn là: Còn tùy!
Những thảm họa khác nhau sẽ tạo ra những điều kiện ngày tận thế khác nhau. Ví dụ, một cuộc chiến tranh hạt nhân có thể sẽ khiến trái đất trải qua 'mùa đông hạt nhân' và những người sống sót phải đối mặt với nhiệt độ mùa hè cực thấp, nạn đói toàn cầu, chưa kể đến việc tiếp xúc với phóng xạ. Tuy nhiên, gạt một số điều kiện này sang một bên và tập trung vào quy mô dân số thì con số tối thiểu cần thiết sẽ là rất nhỏ so với khoảng 7,8 tỷ người còn sống hiện nay.
Cameron Smith là trợ lý giáo sư khoa nhân chủng học tại Đại học bang Portland (Mỹ), từng nghiên cứu về các nền văn minh sơ khai của con người. Điều này giúp Cameron Smith có kiến thức sâu sắc về hy vọng sống sót sau ngày tận thế của nhân loại. Theo Smith, các thành phố lớn sẽ dễ bị tổn thương nhất nếu nền văn mình toàn cầu sụp đổ. Điều này đến từ việc người dân các thành phố phụ thuộc rất nhiều vào điện và thực phẩm từ nơi khác. Vì vậy, khi tận thể xảy ra, người dân tại các thành phố nếu sống sót sẽ phải tản ra để tìm kiếm các nguồn tài nguyên cần thiết cho sự sống.
Trong thời gian đầu của thời đồ đá (bắt đầu khi kỷ băng hà cuối cùng kết thúc, khoảng 12.000 năm trước) con người bắt đầu làm nông nghiệp và có rất nhiều ngôi làng nhỏ trên toàn thế giới với dân số từ hàng trăm cho đến khoảng 1.000 cá thể. Smith cho biết: 'Đó là những quần thể khá độc lập. Tuy nhiên, tôi nghi ngờ rằng giữa các quần thể có liên kết với nhau bằng chăn nuôi. Trong kịch bản ngày tận thế, tôi nghĩ kịch bản con người quay lại thời kỳ đầu của thời đồ đá sẽ xảy ra'.
Smith cho rằng một quần thể sống sót chỉ vài trăm người sẽ cần tìm cách duy trì chăn nuôi. Tuy nhiên, việc giao phối cận huyết sẽ là thách thức lớn mà các quần thể nhỏ phải đối mặt. Hậu quả của giao phối cận huyết có thể được chứng minh với sự sụp đổ của triều đại Habsburg cai trị Tây Ban Nha trong thế kỷ 16 và 17. Triều đại này thường xuyên duy trì hôn nhân trong gia đình cho đến năm 1700, khi huyết thống kết thúc bởi vua Charles II bị vô sinh và biến dạng trên mặt.
Với Seth Baum, đồng sáng lập và giám đốc điều hành của Viện Rủi ro Thảm họa Toàn cầu ở Mỹ thì ông ủng hộ việc ngăn chặn các thảm họa tiềm tàng. Tuy nhiên, trong nghiên cứu của mình, Baum cũng đề cập tới triển vọng xây dựng các khu trú ẩn để bảo vệ con người trong trường hợp thảm họa toàn cầu xảy ra.
Baum trả lời LiveScience rằng: 'Nếu một thảm họa xảy ra, chúng ta cần có một số biện pháp bảo vệ an toàn để ít nhất một phần nhỏ dân số có thể tiếp tục nền văn minh nhân loại'.
Theo Baum, yếu tố quan trọng trong việc tồn tại sau tận thể là một hình thức ẩn náu nào đó có thể cách ly những người sống sót khỏi những gì đang gây hại cho họ. Ví dụ, có thể đưa người sống sót đến một số quốc đảo như New Zealand và Úc.
Vậy, trong một tình huống giả định mà con người cố gắng trốn chạy ngày tận thế, số người tối thiểu cần thiết để duy trì nhân loại là bao nhiêu. Theo một nghiên cứu năm 2018 được công bố trên Journal of the British Interplanetary Society do nhà vật lý thiên văn học Frédéric Marin chủ trì thì một đoàn gồm 98 người là đủ cho một cuộc hành trình dài 6.300 năm (du hành trong tàu vũ trụ giả định với tốc độ chuẩn công nghệ hiện nay) đến Proxima Centauri b, một hành tinh ngoại hành tinh giống Trái đất có khả năng sinh sống được quay quanh Proxima Centauri, ngôi sao gần mặt trời nhất.
Phi hành đoàn Proxima Centauri b phải là 98 cá nhân bất kì, được chia thành 49 cặp 'gây giống' không có liên quan tới nhau, những người sẵn sàng truyền lại bộ gen của họ. Dân số sẽ chỉ đa dạng về mặt di truyền và khỏe mạnh theo thời gian dưới những điều kiện nhất định. Vì vậy việc nhân giống của những con người sống sót và 'được chọn' này sẽ phải được theo dõi nghiêm ngặt. Hơn nữa, nếu có thể thì việc có một nhóm 500 người đi trên nhiều tàu vũ trụ có vẻ như là lựa chọn an toàn hơn. Nhóm này sẽ có khả năng giữ được sự đa dạng di truyền với nhiều cặp lai tạo hơn.